Legal advice: over marketplaces en aansprakelijkheid

Het kopen en verkopen van producten via online platformen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Maar als een klant een product koopt bij een aangesloten partner, waar ligt dan de aansprakelijkheid in het geval er iets mankeert aan het gekochte product?

Tekst: Jonas van Ginkel en Suzanne de Vries

Op grote platformen, zoals bol.com, is het mogelijk om voor eenzelfde artikel een keuze te maken bij verschillende verkopers. Een product kan namelijk gekocht worden bij bol.com zelf, maar bijvoorbeeld ook bij één van de externe partners. Als het gekochte product bij bol.com én door bol.com zelf wordt verkocht, dan is het duidelijk dat de overeenkomst met het platform zelf wordt gesloten. Het wordt echter ingewikkelder als het platform externe verkopers de mogelijkheid geeft om via zijn site producten aan te bieden en te verkopen. Is de overeenkomst in zo’n geval gesloten met het platform of de externe verkoper? Deze vraag wordt nog ingewikkelder als je antwoord wilt op de vraag wie aansprakelijk gesteld kan worden voor bijvoorbeeld een fout in het product. Is dit dan het platform dat het product aanbiedt, of de externe verkoper die het product via dit platform verkoopt?

Externe partner

Zodra je op het platform bij een externe partner een product koopt, dan sluit je in de meeste gevallen een overeenkomst met deze partner. Dit houdt in dat die externe partner, in plaats van het platform, verantwoordelijk is voor het product. Deze verantwoordelijkheid betekent dat de externe partner een goed product zonder gebreken aan de koper moet leveren. In een dergelijke situatie is het dus niet het platform, maar de externe partner die de koper moet benaderen, mits het platform dit voldoende duidelijk heeft gemaakt. De informatie over de benadering van de partner wordt door het platform aan de koper geleverd. Zo is het platform verplicht duidelijk informatie te verschaffen over wie het product verkoopt, wie de verantwoordelijkheid heeft voor de levering en voor de eventuele terugzending van het product. Belangrijk is dat deze informatie makkelijk is te vinden voor de consument, bijvoorbeeld op de pagina van het product, een klantenservicepagina of op een FAQ-pagina.

Vuistregels

Bij het kopen van producten van de externe partners via de platformen, kan het echter voorkomen dat je van het kastje naar de muur wordt gestuurd als het op aansprakelijkheid aankomt. Bijvoorbeeld doordat het platform je verwijst naar de externe partner en die externe partner geeft vervolgens geen reactie, waardoor je weer uitkomt bij het platform. In november 2020 heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) geprobeerd duidelijkheid te scheppen door enkele regels op te stellen, de zogenoemde ‘Vuistregels online platformen’. De ACM geeft hiermee duidelijkheid aan de externe partners via de platformen. Dit is belangrijk voor het vertrouwen van consumenten en producten in de digitale economie. Daarnaast is onlangs een wetsvoorstel van de Europese Commissie aangenomen: de Digital Service Act (DSA). De DSA houdt zich vooral bezig met de verantwoordelijkheden van de partijen. Een platform kan zich bijvoorbeeld nu niet langer verschuilen achter de externe partner als het platform zelf niet duidelijk is geweest over welke partij het product verkoopt. Hierdoor zal de koper het platform in de meeste gevallen gewoon kunnen aanspreken en niet met lege handen komen te staan.

Niet eenvoudig

Zowel de ACM als het wetsvoorstel van de Europese Commissie houden zich vooral bezig met de verduidelijking rondom het kopen en verkopen via platformen. Dit is goed nieuws voor de consument, maar het gehele plaatje is nog niet bereikt. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor het naleven van de informatieverplichtingen. Uiteindelijk zal de Europese wetgever verantwoordelijkheid bij een van de partijen moeten neerleggen. Wellicht klinkt dit eenvoudig, maar dat is het niet. Dit komt doordat meerdere regels van belang zijn en de partijen niet altijd een gelijke werkwijze hebben. Zo kan het ene platform zich erg bemoeien met de verkoop, terwijl de ander juist zijn handen daarvan aftrekt. Hierdoor kan de wetgever helaas geen one-size-fits-all-regel toepassen en zal er goed gekeken moeten worden naar een manier om het voor het geheel passend te maken.

Informatieplicht

Op dit moment geldt in elk geval dat een platform de verantwoordelijkheid krijgt om de verschafte informatie op een correcte manier te delen en de juiste informatie te verspreiden. Platformen hebben hierdoor de verantwoordelijkheid gekregen om de informatie te controleren. Een platform is echter niet in alle situaties de verkoper en zal daardoor in eerste instantie ook niet aansprakelijk zijn voor de externe partners. Wanneer een product verkocht wordt door een externe verkoper op het platform, dan is deze in eerste instantie ook aansprakelijk voor de eventuele problemen van het product. Een platform kan in een dergelijke situatie echter wél aansprakelijk zijn als het op de hoogte is van bijvoorbeeld de verkoop van namaakartikelen, of als het niet voldoende informeert over het feit dat de producten worden verkocht door externe partners.

Het blijft nog een ingewikkelde kwestie wie exact waar aansprakelijk voor is. Gelukkig kunnen rechters in de praktijk hierin duidelijkheid geven bij hun uitspraken. Vanuit meerdere kanten wordt gewerkt aan dit ‘probleem’. Erg belangrijk, want de koop via platformen zal in de toekomst waarschijnlijk nog meer toenemen.

Jonas van Ginkel is juridisch adviseur en Suzanne de Vries is stagiair bij ICTRecht.