Eerst boeken lezen, dan plannen voor 2018 maken

Cor Molenaar bespreekt deze zomer een aantal boeken die je wat hem betreft niet mag missen. In deze tweede aflevering: ‘De Disruptie Paradox’ van Menno Lanting, ‘Humanification’ van Christian Kromme en ‘From Great to Gone’ van Peter Lorange. Voor in de vakantiekoffer.

Tekst: Cor Molenaar

In deel I van deze zomerse rubriek heb ik de ontwikkelingen van platformen centraal gesteld. Boeken als de ‘Platform Revolution’ van Geoffrey Parker (e.a.) en mijn eigen boek ‘De kracht van Platformen’ geven aan dat er sprake is van een nieuwe infrastructuur; doing digital is niet genoeg, being digital is de enige mogelijkheid om succesvol te blijven. Het boek ‘De laatste donkere dagen’ van Graham Moore beschrijft de strijd tussen infrastructuren 150 jaar geleden, de strijd tussen gelijkstroom en wisselstroom.

De Disruptie Paradox

Maar deze ontwikkelingen passen in een groter perspectief. Technologie, sociale structuren en businessmodellen veranderen in snel tempo. Platformen zijn een integraal onderdeel van deze verandering. Terecht stelt Menno Lanting in De Disruptie Paradox dat door deze platformen een handjevol bedrijven markten zullen gaan domineren. Dit zijn nu nog platformen als Bookings.com en AirBnB in de hotelwereld, Uber en Lyft voor taxi’s, Amazon, Google en bol.com voor de retail. Maar in iedere markt zullen deze platformen gaan domineren. Dit zal leiden tot disrupties, structuurveranderingen, met een impact op het bestaande businessmodel, de organisatiecontext en huidige processen.

Ondanks de kracht van deze veranderingen is er sprake van lethargie in directiekamers Lanting spreekt over paradigmaverstarring: de veranderingen niet zien of gewoon niets ermee doen. Opvallend is dat een organisatie minimaal één maal per jaar, soms zelfs per kwartaal, een financiële audit maakt. Een audit van het businessmodel gebeurt eigenlijk nooit, waardoor oude verdienmodellen niet aangepast worden ondanks nieuwe marktomstandigheden. Er komen nieuwe startups, die een missie hebben vol emotie en hartstocht. Het begin van verandering. Disruptie heeft een verlammend effect op marktleiders. Kijk om je heen en je ziet het gebeuren. Outside-in zijn de veranderingen vaak veel duidelijker dan inside-out!

De Disruptie Paradox is echt zo’n boek dat je leest met je drankje onder handbereik en waarbij je je even laat meenemen naar de toekomst. Maar daarmee ben je er niet: disruptie vraagt om zichtbare actie. Dus aantekeningen maken en bij het eerstvolgende managementoverleg deze veranderingen maar eens ter discussie stellen. Wat zal de disruptie in jouw markt zijn, welke rol zullen platformen spelen en welke rol wil je spelen?  Het boek geeft voldoen houvast om aan de gang te gaan.

Humanification

Mocht je echter eerst willen filosoferen of er sprake is van revolutie of evolutie, wat de kenmerken zijn van de veranderingen en wat de volgende fasen zullen zijn, dan is Humanification van Christian Kromme de moeite waard. Ook dit boek leest lekker weg, zet je aan tot denken en legt verbanden tussen het menselijke lichaam, menselijke reacties en de ‘stressvolle’ veranderingen. Bij stress wordt een organisatie krampachtig, dit leidt niet altijd tot logische acties. Dit geldt ook voor de reacties van ons lichaam op stress of onverwachte situaties, instinct en automatismen nemen het over. Dit geldt net zo binnen organisaties.
Door stress verkrampen de cellen en sluiten ze zich. Maar geldt dit ook niet voor organisaties, waar medewerkers opeens voor behoud gaan, de eigen positie beschermen of de afdeling ‘onmisbaar’ plegen te maken? Lichamelijke reacties zeggen méér over de evolutionaire veranderingen die door de technologie zichtbaar worden, dan rationele bedenkingen. Niets menselijks is een organisatie vreemd (en haar leiders). Het boek leest lekker weg, zeker plezierig in de vakantie.

From Great to Gone

Dat laatste geldt niet voor het boek From Great to Gone van Peter Lorange e.a.. De ondertitel is duidelijk: ‘Why FMCG companies are losing the race for customers’. Een boek (uit 2014) dat je zonder meer tot nadenken zet. Worden supermarkten niet ‘aangevallen’ door een ander bestedingspatroon bij consumenten? Zijn Apple of Samsung niet de echte concurrenten in FMCG (fast moving consumer goods)? Voorziet de horeca niet in het alternatief voor alleenstaanden? Overpeinzingen, die de concurrentiestrijd tussen supermarkten, merken en huismerken in een nieuw daglicht plaatsten. In deze markt, waarin alles is geoptimaliseerd, marges zijn geminimaliseerd en de concurrentie hevig is, vormen het bestaande businessmodel en de bestaande cultuur misschien wel de grootste concurrent. Hoe bouw je dan nog loyaliteit met je merk of je supermarkt? Niet langer zijn de aankopen ‘noodzaak’- maar ‘wensgebaseerd’. De wensen zijn individueel bepaald en dat in een massamarkt. Het komt steeds meer aan op hedonische impulsen, feel good. Het is een mix van ratio en emotie, maar ook van de integratie van kanalen. Hoewel het boek een basis heeft in de FMCG, zijn er veel uitstapjes naar veranderingen fashion en de rest van de retailwereld (met natuurlijk een prominente rol voor Amazon). Het boek leest niet zo vlot als de andere twee boeken, maar het is daarmee niet minder waardevol.

De toekomst vraagt om actie, dat is duidelijk de boodschap van alledrie de boeken. Als consument heb je in je vakantie de wereld ervaren, hoe ervaren je klanten jouw wereld?