5 jaar e-commerce in retrospectief

Ter gelegenheid van het eerste lustrum van Twinkle blikt de redactie terug op passages uit de eerste edities. Constateringen, verwachtingen en voorspellingen worden gelegd naast de situatie nu. Watskeburt in vijf jaar e-commerce?

Tekst: Arjan van Oosterhout

Ze zeggen weleens dat mensen overschatten wat er in een paar jaar gebeurt en onderschatten hoe de wereld in tien jaar tijd verandert. De internetbubbel aan het begin van dit millennium biedt een goed voorbeeld; de webontwikkelingen gingen allemaal niet zo snel als aanvankelijk werd verwacht. Maar had men tien jaar geleden gedacht dat we anno 2010 online kleding kunnen passen op ons eigen lichaam, via augmented reality? In dit artikel blikken we maximaal vijf jaar terug, tot de lancering van Twinkle eind 2005. We zetten quotes en andere passages uit artikelen op een rij.
 
Marketinginstrument tegen wil en dank
Twinkle nr. 1 - 2005 (december)
‘Vergelijkingssites zijn een geweldig fenomeen voor de consument. Voor de brutowinst van de ondernemer zijn ze een drama’, gooit Bob Nijk de knuppel in het hoenderhok in Twinkle 1, jaargang 1. Nijk, die zijn webwinkel Bobshop.nl in 2009 verkocht aan Scheer & Foppen en dit jaar startte met Parfumwinkel.nl (thans Parfumbob, AvO), schetste de spagaat waar webwinkeliers nog steeds in zitten. Het belang van vergelijkingssites is sindsdien alleen maar gegroeid. Recentelijk kondigde Beslist.nl nog een ‘prijzenoorlog’ tussen vergelijkingssites aan.

Clash tussen sales en branding
Twinkle nr. 2 - 2006 (maart)
De Bijenkorf startte in 2002 als eerste Nederlandse warenhuis met online-verkoop. Begin 2006 legt director of marketing & communication Frans van Buuren in Twinkle uit waarom de Bijenkorf de webwinkel net weer heeft gesloten. Hij wijst onder meer op een clash tussen sales en branding. ‘Bij de Bijenkorf draait het om emotie, gevoel en inspiratie. We investeren miljoenen in verborgen verleiders, in instore-communicatie, maar hoe vertaal je die naar het web?’ De Bijenkorf gebruikt het web tegenwoordig juist ook voor branding, onder andere met zijn iMagazines en virtuele wachtrij voor de Drie Dwaze Dagen.

Webwinkels zien marges slinken
Twinkle nr. 1 - 2006 (februari)
Klokkenluider Rob Groen, eigenaar van Internetshop.nl, stelt dual pricing aan de kaak. Volgens hoogleraar Cor Molenaar zetten fabrikanten dit prijswapen in om een adempauze in te lassen. Hij zegt begin 2006: ‘Maar ik voorspel dat die drempel over een jaar of twee is verdwenen.’ Toen, begin 2008, bleek uit een enquête van Thuiswinkel.org dat prijsafspraken in wit- en bruingoed wijdverbreid waren. De NMa zag in 2009 af van een uitgebreid onderzoek naar de vermeende prijsdwang, omdat een ‘sectorscan’ daartoe onvoldoende aanleiding gaf. Een nieuwe Europese verordening schakelde rechten en plichten van online- en offline-verkopers begin dit jaar meer gelijk.

Weggedrukt door Google
Twinkle nr. 1 - 2007 (februari)
‘Wat brengt 2007?’ is de vraag op de eerste cover van dat jaar. Twinkle-columnist Durk Jan de Bruin kijkt wat verder vooruit. Hij zegt dat er ‘vroeg of laat internationale e-commerce -spelers in Nederland zullen komen die de webwinkels in ons land zullen wegdrukken, zoals Google dat met zoekmachine Ilse deed’. Bijna vier jaar later kunnen we zeggen dat de invasie tot op heden is uitgebleven. Maar op de laatste Thuiswinkel Update zei CEO Paul Nijhof van Wehkamp.nl dat buitenlandse partijen hier ‘spoedig aan de deur zullen kloppen’. Ondertussen zijn Nederlandse online-verkopers bang dat - weer - Google zijn data en kennis gaat inzetten om zelf producten te gaan verkopen.
 
Geen geld te verdienen met legale downloadsite
Twinkle nr. 6 - 2006 (september)
‘De komende vijf jaar valt er met een legale downloadsite geen groot geld te verdienen, maar uiteindelijk wel’, citeert Twinkle een uitspraak van William Haighton in de zomer van 2006. Haighton is op dat moment directeur van de Britse downloadsite TuneTribe. ITunes, in 2006 nog vooral een stimulator voor Apples iPod-verkoop, heeft de potentie van betaalde downloads inmiddels bewezen. Toch trekken vooral Nederlandse jongeren de muziek nog altijd en masse gratis van het internet. Eurocommissaris Neelie Kroes (Twinkle-interview) vindt dat de handhaving van het auteursrecht in handen moet komen van overheden, wat het voortbestaan van organisaties als Brein en Buma/Stemra op de helling zet.
 
Certificering verplicht
Twinkle nr. 1 - 2005 (december)
Onder de kop ‘Een keur aan keurmerken’ wordt het Thuiswinkel Waarborg in de eerste Twinkle afgezet tegen nieuwkomers Qshops, Webshop Keurmerk en mkbOK. Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org, vertelt ‘dat vanaf 2006 certificering van Thuiswinkel Waarborg ook nog eens verplicht wordt gesteld’. Het zou tot april 2009 duren. Onlangs zijn 27 niet-gecertificeerde leden geroyeerd als lid van Thuiswinkel.org. Veel leden hebben de jaarlijkse toets inmiddels voor de tweede keer doorstaan. Twinkle legde de genoemde keurmerken in 2009 overigens opnieuw langs de meetlat, net als een aantal ‘kleine gelukzoekers’ die logo’s verstrekken.
 
3D-Secure onvermijdelijk
Twinkle nr. 6 - 2006 (september)
Roy Johannik van adviescentrum In-pact en Sander Maertens van Capgemini stellen in september 2006 dat er een kloof ligt tussen de objectieve en de subjectieve veiligheid bij online-betalen. ‘Dat de grootbanken 3D-Secure (nog) niet aanbieden aan hun klanten is een gemiste kans om het veiligheidsgevoel te verbeteren. De verwachting is dat 3D-Secure op termijn onvermijdelijk is.’ Johannik en Maertens kregen gelijk, want sinds afgelopen voorjaar beschikken alle Nederlandse creditcardhouders van MasterCard en Visa over dit extra slot op de online-betaaldeur. In Twinkle 6 van 2010 zegt Maertens, inmiddels werkzaam voor payment service provider Adyen, dat zijn klanten overwegend positief zijn.

Reisbureaus verdwijnen
Twinkle nr. 1 - 2006 (februari)
Door internetboekingen zal binnen tien jaar een derde van alle reisagentschappen verdwijnen. Twinkle refereert begin 2006 aan deze voorspelling die Travelzest-baas Chris Mottershead kort daarvoor deed. Hoewel we nog geen tien jaar verder zijn, kunnen we vaststellen dat het aantal reisbureaus is ge-slonken. In een reeks rapporten noemde ABN Amro vorig jaar schaalvergroting, verticale integratie en intensievere samenwerking als belangrijkste ontwikkelingen in de strijd om de reiziger - die vooral online zou worden uitgevochten. Toch duiden recente cijfers van GfK Retail & Technology erop dat de verkoop-verhouding tussen online en offline zich stabiliseert.
 
Shopping mall of house of brands?
Twinkle nr. 2 -2007 (januari)
Pieter van Diepen, directeur marke-ting & sales van Wehkamp.nl, zegt begin 2007 dat nog niet duidelijk is hoe Wehkamp.nl zich zal ontwikkelen. ‘Wordt het één shopping mall? Een house of brands? En gebruiken we één of meerdere url’s? Er is weinig verschil in het assortiment van de aparte winkels en dat op Wehkamp.nl, maar de manier van communiceren is totaal anders.’ Van Diepen doelt op Kidswereld.nl en Erotiekwinkel.nl, dat nog steeds bestaat. In 2009 kocht moederbedrijf en Twinkle100-aanvoeder RFS Holland Holding het bedrijf Create2Fit, bekend van shops als Plasmadiscounter.nl en Barbequeshop.nl. Wehkamp.nl zelf opende in stilte nieuwe nichesites als Wasmachine.nl en Badmode.nl.

Rabobank in mobiel betalen
Twinkle nr. 8 - 2006 (december)
Rabobank heeft eind 2006 een primeur met mobiel bankieren. Het gaat allereerst om financiële diensten als saldo checken en overboeken. Piet van Schijndel, lid van de raad van bestuur van de bank, zegt dat ‘de mobiele telefoon binnen afzienbare tijd bovendien bij contactloze betalingen kan worden gebruikt’. Anderhalf jaar later was het Payter dat een betaalproef startte met near field communication (nfc). Afgelopen september hebben Rabobank, andere grootbanken en mobiele operators een intentieverklaring getekend om te investeren in contactloos mobiel betalen. Ook een groeiend aantal telefoonfabrikanten stopt voortaan standaard een nfc-chip in nieuwe toestellen.
 
Catalogus sexy?
Twinkle nr. 1 - 2005 (december)
‘Catalogus sexy?’ is de vraag die wordt gesteld op de cover van de allereerste Twinkle. Daarin zegt Rainer Hillebrand, toenmalig directeur van Otto Duitsland, dat de thuiswinkelreus catalogi zal blijven uitsturen om klanten te bedienen. Pure players, in tegenstelling tot postorderaars wel begonnen als ‘sexy business’ volgens Hillebrand, zouden er minder baat bij hebben. ‘Hun businessmodel werkt al zonder’. Vorig jaar kondigde Otto aan de catalogus niet langer als verkoopmedium in te zullen zetten. Ondertussen zijn verschillende pure players begonnen met de verspreiding van fysieke folders. 

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle nummer 10-2010.