Waar heb je dat vandaan?

Het is inmiddels de standaardreactie op Instagram: waar heb je dat vandaan? Hele foto’s en story’s veranderen in winkelgidsen vol linkjes naar producten. Zelf zit ik midden in een verbouwing en er is niets leukers dan anderen in dezelfde chaos te zien. Maar waar ik denk te scrollen voor inspiratie, beland ik ongemerkt toch weer in een koop-algoritme. Interieurstylisten blijken plotseling mode-influencers, compleet met handige links. Want als je dat droomhuis niet kunt betalen, koop je toch gewoon het bloesje van die ene sympathieke woonstylist? Zo heb je toch een stukje trend in huis.

Shortcut

Social media hebben de seizoenen vervangen door koopmomenten. Zomer voorbij? Dan nu snel de herfst-wishlist. Voor je de eerste vallende blaadjes hebt gezien, word je al warm gemaakt voor de feestdagen. Frictieloos, geruisloos, één swipe en er is weer een pakketje naar je onderweg. De ultieme shortcut naar een overvolle kast en een lege portemonnee. Die herfst-wishlist? Die eindigt vooral als winter-opruiming. We kopen ons suf, alsof geluk met track & trace wordt geleverd.

Dopamineshot

Maar dat geluk blijkt meestal net zo duurzaam als fast fashion. Dat bloesje dat je zo nodig moest hebben? Draagt na twee keer vooral stof. Die woonaccessoire? Je weet niet eens meer dat je ’m besteld hebt. Het dopamineshot van de aankoop is sneller uitgewerkt dan de retourtermijn.

Ondertussen zijn je feeds verworden tot eindeloze reclameblokken. Influencers presenteren zich als je beste vriendin, maar verdienen hun geld met verkapte affiliate links – vaak zonder duidelijke waarschuwing. Het grijze gebied van de reclameregels wordt wel erg vaak opgezocht.

Het is natuurlijk vloeken in de kerk: op deze plek vraagtekens zetten bij het constant prikkelen van de consument om maar te blijven kopen. Ons vak draait immers om verleiding, om de klik, om conversie. Maar willen we echt een systeem in stand houden dat alleen floreert bij het opwekken van permanente ontevredenheid?

Waarom?

Misschien moeten we daarom op social media een andere vraag stellen – niet waar heb je dat vandaan, maar: waarom heb je dat eigenlijk gekocht? Grote kans dat je er geen eerlijk antwoord op krijgt. Want wie wil toegeven dat het antwoord eigenlijk luidt: ‘Niet omdat ik het nodig had, maar omdat ze mij hebben overtuigd dat ik zonder niet compleet ben.’