Aan de bak voor de DSA

Het is zo ver; de Digital Services Act (DSA) komt er nu echt voor iedereen aan. Alle diensten die data van anderen verwerken, de zogenaamde tussenhandeldiensten, moeten vanaf 17 februari 2024 aan de verplichtingen uit deze Europese verordening voldoen. De meest bekende, zoals Facebook en Google, moesten dit gedeeltelijk al, maar binnenkort is iedereen die in de Europese Unie actief is aan de beurt.

Tekst: Mirk Zwart

Waarom is de DSA nodig?

Het doel van de DSA is om samen met de eerdere richtlijn inzake elektronische handel een veilige, voorspelbare en betrouwbare online omgeving te creëren in de EU. De DSA is een verordening, en dat wil zeggen dat landen zelf geen afwijkende regels mogen maken. Dit voorkomt versnippering van de interne markt. De DSA betekent voor tussenhandeldiensten vooral dat zij meer verantwoordelijkheden hebben voor de inhoud die zij (tijdelijk) opslaan voor anderen.

Voor wie geldt de DSA?

De DSA geldt voor tussenhandeldiensten. De definitie hiervan is overgenomen uit de richtlijn. Er zijn drie soorten tussenhandeldiensten. Het verschil zit in wat de diensten met de data doen: alleen direct doorgeven (mere conduit), opslaan enkel voor het makkelijker maken van verdere doorgifte (caching) of opslaan als dienst (hosting). Hostingdiensten vormen van deze drie het grootste maatschappelijke risico en moeten daarom aan de meeste eisen voldoen. Online platforms vormen een subcategorie van hostingdiensten, omdat deze zowel data opslaan van derden als deze data verder verspreiden op internet (bijvoorbeeld Marktplaats.nl en bol). Voor deze online platforms – waar verkopers en consumenten samenkomen – gelden nog meer regels.

Naast de bovenstaande verdeling maakt de DSA onderscheid in de grootte van tussenhandeldiensten. Dat heeft te maken met zowel de grootte van de onderneming erachter als met het aantal gebruikers van de dienst. Micro- en kleine ondernemingen die een tussenhandeldienst aanbieden zijn uitgesloten van veel verplichtingen. Kort gezegd zijn dit ondernemingen met minder dan vijftig werknemers en een jaaromzet onder de 10 miljoen euro. Als een tussenhandeldienst maandelijks meer dan 45 miljoen gebruikers heeft in de Europese Unie, kan de Europese Commissie (EC) de dienst aanwijzen als ‘zeer groot’, waardoor alle strengste regels uit de DSA gelden. Voorbeelden van zeer grote platforms zijn onder andere Amazon en Google Shopping en de EC wijst nog altijd nieuwe aan.

Welke verplichtingen introduceert de DSA?

Het doel van de DSA is om de online omgeving veiliger en betrouwbaarder maar ook voorspelbaarder te maken. Wat betekent dit specifiek? Hieronder lees je drie van de belangrijkste veranderingen voor online platforms.

1.Algemene voorwaarden

Ten eerste moeten online platforms hun algemene voorwaarden aanpassen. Hier moet in komen te staan welke beperkingen zij eventueel aan de inhoud opleggen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld over de procedures en maatregelen die ingezet worden voor inhoudsmoderatie. De DSA noemt expliciet algoritmische besluitvorming. Als een platform dit gebruikt voor het beoordelen van inhoud, moet het in de algemene voorwaarden staan. Ook informatie over klachtafhandeling moet hierin te vinden zijn.

Deze algemene voorwaarden moeten in klare taal zijn opgeschreven. Dat betekent onder andere dat de tekst duidelijk, eenvoudig en ondubbelzinnig is. Dit geldt des te meer als het online platform op minderjarigen is gericht. De algemene voorwaarden moeten dan volgens de DSA ook voor hen te begrijpen zijn.

2.Notice and action-mechanisme

Een tweede belangrijke verplichting is dat online platforms een zogenaamd Notice and Action-mechanisme moeten opzetten. Dit is een mechanisme waarmee anderen het platform kunnen wijzen op de aanwezigheid van illegale inhoud, afkomstig van derden. Illegale inhoud is een wettelijk vastgelegde term die niet alleen doelt op inhoud die op zichzelf illegaal is, zoals verkoop van niet-conforme of namaakproducten, maar ook op informatie over illegale inhoud, producten, diensten en activiteiten.

Online platforms moeten ervoor zorgen dat personen of entiteiten die vinden dat inhoud op de dienst illegaal is, hiervan makkelijk digitaal melding kunnen maken bij het platform. Als een melding voldoende gemotiveerd is, moet het online platform ernaar kijken en een besluit nemen of de inhoud kan blijven staan of verwijderd moet worden.

3.Reclame

Tot slot bevat de DSA een aantal regels over reclame voor online platforms die aangemerkt zijn als zeer groot. Zo moeten deze op een duidelijke, beknopte en ondubbelzinnige manier laten zien dat bepaalde informatie reclame is, namens wie en op basis waarvan deze getoond wordt aan de gebruiker.

Verder mag voor het tonen van gerichte reclame aan minderjarigen geen gebruik gemaakt worden van persoonsgegevens in de zin van de Algemene verordening gegevensbescherming. Dit geldt wanneer een platform zich er met redelijke zekerheid van bewust kan zijn dat gebruikers minderjarig zijn. Hierbij moet onder andere gekeken worden naar wat er op een platform aangeboden wordt en of dit op kinderen gericht is.

Aan de slag

De EC is al begonnen met het op de vingers tikken van de zeer grote online platforms. Een aantal van hen moet sinds eind augustus aan de DSA voldoen. Zo startte de EC op 18 december 2023 een formele procedure tegen X (voormalig Twitter) over desinformatie rondom Israël en Hamas.

Vanaf 17 februari 2024 zijn alle andere online platforms aan de beurt en zullen de Autoriteit Consument en Markt en de Autoriteit Persoonsgegevens in Nederland op de DSA toezien.

Zorg dat je er klaar voor bent. Aan de bak!

Mirk Zwart is legal counsel bij ICTRecht.