Partner of speelbal?

Boosheid onder horecaondernemers: Thuisbezorgd.nl verhoogt zijn tarieven van 12 naar 13 procent commissie per order. Hun verontwaardiging is niet zozeer geworteld in de procentuele afdracht, maar vooral in de dominante marktpositie van Thuisbezorgd.nl, die het platform volgens hen een ontoelaatbare vorm van macht biedt en retailers dwingt tot deelname: slikken of stikken. Waar ligt de grens tussen prijsafspraken en prijsdwang? Twinkle polste de visie van Miinto.nl, Vergelijk.nl en Meubeltrack.nl.

In ons land vormt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de aangewezen instantie om een streep te trekken bij vermoedens van kartelvorming. Hoe kijkt de waakhond naar de verhouding tussen platforms en webwinkels? ‘Online platforms bieden voordelen voor consumenten, zoals bijvoorbeeld makkelijker vergelijken, ruim overzicht aan producten en eenvoudig bestellen’, somt woordvoerder Murco Mijnlieff op. ‘Ook ondernemers profiteren van platforms door hun producten en diensten daar voor een breed publiek makkelijk toegankelijk te maken. Soms kunnen online platforms ook heel snel heel groot worden; dat brengt vragen met zich mee over bijvoorbeeld marktmacht.’

Geen sympathie

Rob Bogaers, ceo van Meubeltrack.nl, ziet de uitoefening daarvan in de praktijk gebeuren. ‘Degene met de dikste portemonnee kan het meeste roepen en afdwingen, zo gaat het vaak. Ik run naast Meubeltrack.nl online marketingbedrijf Find Factory en kom in die context weleens bij horecaklanten over de vloer. Ik schrik van de percentages die zij van hun omzet afdragen aan Thuisbezorgd.nl. Het beperkt ze in hun ondernemerschap, ze mogen klanten niet rechtstreeks bedienen of hen korting geven. Maar ik denk dat een creatief ondernemer oplossingen zoekt om toch meer marge te maken. Bol.com en Thuisbezorgd.nl hebben heel veel geld geïnvesteerd; als ze dat kunnen, hebben ze in principe het recht verdiend om vanuit die positie prijsafspraken te maken, maar de vraag is of je daar sympathie mee creëert. Ik denk van niet!’

Bij Vergelijk.nl-ceo Ben Kerkhof kan een dergelijk beleid in elk geval niet op sympathie rekenen. ‘Prijsafspraken werpen extra blokkades op, dat is altijd slecht voor de concurrentie. Onze missie is om volledig transparant te zijn, dat is ook onze functie als vergelijkingssite: een transparante online wereld scheppen. Het maken van prijsafspraken gebeurt vaak op basis van macht. De strijd die daardoor ontstaat, daar zijn wij per definitie op tegen. Zulke praktijken zijn in essentie niet puur en steeds moeilijker houdbaar. Ik hou er niet van, het wordt partijen die dat doen vaak ook niet in dank afgenomen. Technisch gezien heeft een platform als bol.com er recht op afspraken te maken, maar het maakt in dat geval gebruik van zijn macht. Het blijft concurrentievervalsing. De markt moet open blijven, er moet tegen opgetreden worden. Wij hebben met Google te maken, dat is een haat-liefdeverhouding. We hebben ze nodig, maar ze zijn tevens de concurrent.’

Onderhandelingsmodel

Miinto.nl’s managing director Marc Kooiman geeft aan dat het platform rekening houdt met verschillende belangen in de verticale bedrijfskolom. ‘Wij adviseren boetieks om de voorgeschreven retailprijzen van merken te respecteren en handhaven op ons platform. Technisch gezien is dat een prijsafspraak, we spreken met elkaar af dat we daar niet onder gaan.’ Het is geoorloofd om dat te doen, vindt de voorman van Miinto.nl. ‘Als je met elkaar afspraken maakt binnen het businessmodel waarin je samenwerkt, lijkt mij dat toegestaan. We moeten ons in elke branche, op elk platform en met elke partner daarover buigen en kijken hoe we dat zo voordelig mogelijk kunnen benutten. Als bol.com tegen een uitgever zegt: “Ik wil deze marge voor jouw artikel hebben”, dan is dat zijn goed recht. De uitgever kan op zijn beurt ervoor kiezen elders, bijvoorbeeld bij Amazon of wehkamp, zijn product te verkopen. Uiteindelijk komt dat gewoon neer op het vrijemarktprincipe, zodanig dat tarifering een onderhandelingsmodel oplevert en degene die dat tarief wenst te betalen, zijn omzet verzekert en niet hoeft te betalen voor een zoektocht naar andere omzetmogelijkheden. Zo niet, dan moet je accepteren dat je wellicht een ander kanaal moet zoeken. Je hebt als automobilist ook de keuze tussen een tolweg of een gratis weg. Als je niet voor tol wilt betalen, moet je accepteren dat je langer in de file staat. Dat is de wet van vraag en aanbod.’

Grenzen

De ACM houdt daarbij scherp in de gaten of daarmee geen grenzen worden overschreden. ‘Heerlijk dat er een overheidsinstantie is die een streep trekt’, vindt Kerkhof. ‘Dat is ook de functie van de overheid. Voor ondernemers is dat veel moeilijker.’ Mijnlieff: ‘ACM heeft online platforms hoog op de agenda staan. De afgelopen jaren hebben we via onderzoeken, besluiten en artikelen afspraken tussen platforms en ondernemers bekeken. Voorbeelden zijn het besluit over de gelijkeprijsgarantie van Thuisbezorgd.nl, de monitor naar de gelijkeprijsclausules van hotelboekingsplatforms en de marktstudie naar online videoplatforms. Maar deze markt verandert snel, ACM blijft daarom de online sector nauwgezet volgen.’

Kooiman waarschuwt voor de mogelijke gevolgen van een prijsmonopolie. ‘Het gaat erom dat de consument vindt wat hij zoekt. Als een klant bij jouw platform doorgaans heel tevreden is, maar een artikel niet vindt omdat het jou niet uitkomt op basis van prijsafspraken, loop je het risico dat hij het elders wél vindt – en dat die koopervaring zo goed is, dat hij het daar leuker vindt dan bij jou. Als je ervoor kiest om bepaalde producten, merken of partners uit te sluiten, weet je dat dat consequenties kan hebben. Platforms moeten luisteren naar wat de consument wil, in de basis is die de baas. Zitten prijsafspraken daarbij in de weg, dan moet je toch concessies doen of accepteren dat je klant niet wordt geholpen.’