BKR-kredietregistratie: bescherming of belemmering?

Het Bureau Krediet Registratie (BKR) registreert sinds 1 december 2016 alle kredietlimieten van consumenten vanaf 250 euro, in plaats van daadwerkelijk uitstaande kredieten vanaf 500 euro. Een beleidswijziging die de consument raakt - en daarmee ook de retail. Is deze nieuwe regeling een positieve ontwikkeling die webwinkels tegen wanbetalers beschermt, of krijgt de retailer consequenties voor de kiezen?

Tekst: Bernadette van den Hooven

Eén van de eerste webwinkels die zijn aanbod wijzigde naar aanleiding van de recente ontwikkelingen, is Coolblue. De elektronicaretailer maakte in januari bekend te stoppen met de verkoop van smartphone-abonnementen. Dat type telecomabonnement, waarbij een smartphone wordt verstrekt, geldt nu namelijk als een koop op afbetaling die het BKR registreert. ‘Coolblue trad weliswaar op als een bemiddelaar voor telecomaanbieders, maar voor bemiddelaars gelden ook eisen: zo moet in reclames nu de banner “Geld lenen kost geld” opgenomen worden,’ zegt Frederik Schutte, secretaris van de Werkgroep Consumentenkrediet van Thuiswinkel.org.

Retailers lijken van associaties met het BKR weg te willen blijven. Twinkle zocht contact met diverse Twinkle100-spelers en kleinere webwinkels om hun mening te vragen over de nieuwe BKR-regeling, maar kreeg hierop welhaast geen respons. Wellicht staat dat gebrek aan animo niet geheel los van de taboesfeer die rondom het BKR lijkt te hangen. Dat onderschrijft ook Schutte: ‘De regels hebben consequenties voor consumenten. Daarom vinden retailers het waarschijnlijk ook niet heel leuk om het over kredietregistratie te hebben. Het BKR heeft een negatief imago, maar dat gaat alleen op voor negatieve registraties, waarbij een betalingsachterstand is ontstaan. Een positieve registratie - het feit dat een consument een krediet heeft - is helemaal niet erg.’ Momenteel is slechts 9 procent van de BKR-registraties negatief.

Risico wegschuiven
H&M wijzigde stapte na de beleidswijziging af van de optie tot gespreid betalen. Bestaande klanten houden de keuze voor een maandfactuur, maar nieuwe klanten dienen hun bestelling af te rekenen met iDeal. Wie toch later wil betalen, kan kiezen voor het afrekenen met creditcard. Die ommezwaai ziet Schutte bij meer webwinkels: ‘H&M schuift zo het risico weg. Je kunt er nog wel met creditcard betalen, tegenwoordig kan dat bij praktisch elk  webwinkel. Dat is ook een vorm van gespreid betalen, maar de webwinkel zelf draagt daar geen verantwoordelijkheid voor, dat doet de creditcardmaatschappij.’

Futurumshop-ceo Harmen van der Meulen noemt het in het licht van de BKR-beleidswijziging opmerkelijk dat er nog steeds een verplichting voor webwinkels bestaat een achteraf betalen-optie aan te bieden. Die optie vormt een achterdeur voor de creatie van schulden, vindt hij: ‘Op een gegeven moment stromen schulden over en zo’n overstroming kan ontstaan door impulsief op rekening te kopen en achteraf betalen aan te klikken.’

Creditscoringssysteem
Toch zijn er middelen die webwinkeliers ook vóór een aankoop kunnen inzetten om de risico’s te beperken, weet Schutte. ‘De meeste webshops hebben een uitgebreid risicomanagement. Ze hebben vaak hun eigen creditscoringssysteem: als iemand een bestelling doet, maken ze een inschatting van de kans dat iemand binnen een jaar een wanbetaler wordt. Dat moet ook wel, want retailers bieden vaak kleine kredieten aan heel veel mensen. De nieuwe BKR-regels werken voor hen twee kanten op. Omdat er nu meer wordt geregistreerd, krijgen ze meer gegevens voor hun risicomanagement, dat is prettig; aan de andere kant neemt de totale kredietruimte af en moet je een klant eerder afwijzen.’

Brengen de aangescherpte kredietregels de verplichting mee voor retailers om hun klanten ervoor te waarschuwen? Volgens Schutte ligt de verantwoordelijkheid daarvoor niet bij de verkoper. ‘De consument moet goed worden geïnformeerd, maar ik weet niet of je actief moet waarschuwen als de registratieregels voor krediet veranderen. Uiteindelijk moeten klanten zelf wel op de hoogte zijn.’

Van der Meulen vindt dat met name retailers vaker aan zulke verplichtingen gebonden worden dan andere partijen. ‘Wanneer moet je waarschuwen, wanneer niet? Je kunt je afvragen in hoeverre het eerlijk is dat een retailer moet waarschuwen bij een product op afbetaling, terwijl een sportschoolhouder blij is met de handtekening onder een contract. Als je lid wordt van de sportschool of van een magazine, ga je ook voor een jaar een betaalverplichting aan. Zo’n abonnement is ook een vorm van schuld, maar wordt niet geregistreerd.’ Het blijft lastig om de realiteit in regels te vangen, concluderen zowel Van der Meulen als Schutte.

Strenge regels zijn marketingtool
De gevolgen van de registratieregels van BKR hebben voornamelijk betrekking op de consument, maar de ondernemer krijgt daardoor ook meer met het BKR te maken. ‘Het registreren verlaagt de totale kredietruimte van de consument. Retailers willen enerzijds opkomen voor de belangen van hun klant, bijvoorbeeld als er buiten diens schuld een geringe betalingsachterstand is ontstaan waardoor hij geen hypotheek kan krijgen. Aan de andere kant lopen ze tegen de muur van het BKR op’, bemerkt Schutte. Toch kunnen regels ook een gunstige uitwerking hebben, benadrukt Van der Meulen: ‘Wetten en verplichtingen voor webwinkels trekken consumenten juist naar het internet. De online koper heeft zekerheid. Strenge regelgeving is de grootste marketingtool die de overheid kon bedenken voor online retail.’

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 3-2017.