Uitzonderingen op het herroepingsrecht: wat is nieuw?

Welke uitzonderingen brengt de vernieuwde regelgeving rond het herroepingrecht met zich mee? Maarten Braun en Maaike Lassche van ICTRecht geven uitleg over onder andere maatwerk, producten van persoonlijke aard en (online) veilingen.

Tekst: Maaike Lassche en Maarten Braun

De wet heeft altijd al een aantal uitzonderingen op het herroepingsrecht gekend. Namelijk bij:

- Producten waarvan de prijs gebonden is aan de schommelingen op de financiële markt, waarop de verkoper geen invloed heeft. U kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld goud.

- Producten die tot stand zijn gebracht overeenkomstig specificaties van de koper. Dit wordt ook ‘maatwerk’ genoemd. We komen hier zo uitvoeriger op terug.

- Producten die persoonlijk van aard zijn. Ook deze uitzondering bespreken we straks uitvoeriger.

- Producten die naar hun aard niet kunnen worden teruggezonden mogen ook worden uitgezonderd van het herroepingsrecht. U kunt hier denken aan bijvoorbeeld elektriciteit of leidingwater, dit kunt u immers niet terugsturen.

- Dan zijn er nog producten die snel kunnen bederven of verouderen. Hieronder valt niet alleen voedsel. U kunt hier onder omstandigheden namelijk ook denken aan bijvoorbeeld bloemen en soms zelfs planten.

- Audio- en video-opnamen en computerprogrammatuur, indien de koper hun verzegeling heeft verbroken, mag ook worden uitgezonderd van het herroepingsrecht. Dvd’s zijn hier het bekendste voorbeeld van. Als de verzegeling van een dvd gebroken is, mag het niet meer geretourneerd worden.

- Tot slot de losse kranten en tijdschriften. Ook hier is het logisch dat u geen herroepingsrecht hebt. U zou anders het tijdschrift eerst kunnen lezen om het daarna te retourneren.

Vreemde eend
Een vreemde eend in de bijt voor het herroepingsrecht was voorheen de bepaling ‘producten die persoonlijk van aard zijn’. Wat daar onder zou vallen werd namelijk nooit duidelijk, de wetgever heeft dat niet aangegeven. Vermoeden was dat producten zoals lingerie, erotische artikelen en cosmetica hier onder vielen, maar zeker hierover was men nooit.

Dat is nu aangepast. In de nieuwe wet worden producten die niet geschikt zijn om te worden teruggezonden om redenen van gezondheidsbescherming of hygiëne uitgezonderd, maar alléén als de verzegeling is verbroken. Hoe de verzegeling er precies uit moet zien is niet aangegeven. Een ‘verzegeling’ kan bijvoorbeeld een plastic verpakking zijn waar de lingerie in zit. Ook is het mogelijk producten te sealen. Indien de verzegeling intact is, moet de webwinkelier deze wél als retour aannemen.

De wetgever heeft het nu dan wel expliciet over producten die wegens redenen van gezondheidsbescherming of hygiëne niet teruggezonden mogen worden, maar wélke producten daar onder vallen is wederom niet exact bepaald. Er is dus kans dat webwinkeliers nu ten onrechte allerlei producten om deze hygiëneredenen willen uitsluiten van het herroepingsrecht. Daar zal de rechter dus aan te pas moeten komen.

Geprefabriceerd
De uitzondering ‘maatwerk’ wordt in de nieuwe wet iets meer uitgewerkt. Zodra een product geprefabriceerd is, mag het niet worden uitgezonderd van het herroepingsrecht. Dit mocht in het verleden ook al niet, maar nu staat het letterlijk in de wet en dat was eerder niet het geval.

We hebben vaak contact met webwinkeliers die zich afvragen of de bank die zij in drie verschillende modellen en tien verschillende kleuren verkopen óók onder maatwerk valt en mag worden uitgezonderd van het herroepingsrecht. Dit is niet het geval. Grote meubelketens gaan het product doorgaans pas maken nadat de consument het heeft besteld. Zo zitten zij niet met een voorraadoverschot. Nadat de bestelling is geplaatst worden de gegevens doorgegeven aan de groothandel en die maakt de bank of de nieuwe eettafel voor de consument.

Niet alleen is de keuze in maten en stoffen doorgaans te beperkt om van maatwerk te kunnen spreken, ook heeft de groothandel meestal al banken en eettafels (gedeeltelijk) geprefabriceerd waardoor ze niet onder maatwerk vallen en dus niet uitgezonderd kunnen worden van het herroepingsrecht.

Speciaal bestelde artikelen
Het is overigens een misverstand dat ‘speciaal voor de consument bestelde artikelen’ óók onder maatwerk vallen. Dat het product speciaal besteld wordt voor de consument is een hele goede service, maar het maakt het geen maatwerk. Voor maatwerk is het vereist dat de consument zélf aangeeft hoe het product eruit moet zien, welke kleur het heeft et cetera. Een product dat alleen elders besteld wordt voldoet daar niet aan. De consument mag het speciaal bestelde product dus gewoon retourneren indien het achteraf toch niet bevalt.

Openbare veiling
Een andere uitzondering op het herroepingsrecht geldt voor producten die zijn gekocht op een openbare veiling of een faillissementsveiling. In alle andere gevallen geldt het herroepingsrecht wel, hetgeen in de huidige wet nog niet zo is. De vraag is nu wanneer er sprake is van een openbare veiling?

Als consumenten daadwerkelijk in de veilingzaal aanwezig kunnen zijn, is er sprake van een openbare veiling. Als alles echter geautomatiseerd verloopt en de consument niet persoonlijk aanwezig kan zijn, dan geldt onder de nieuwe regelgeving gewoon het herroepingsrecht en mag hij de producten gewoon retourneren als ze niet bevallen. Veel online veilingen zijn vandaag de dag gewoon webwinkels die producten bij opbod verkopen. Vanuit huis kan men dan bieden op allerlei producten.

Nog een algemeen punt over het uitsluiten van het herroepingsrecht. Opvallend genoeg is er geen sanctie opgenomen voor het vergeten te vermelden van de uitzonderingen op het herroepingsrecht. De sanctie van een verlenging naar twaalf maanden is alleen voor het niet vermelden van informatie over het herroepingsrecht als de consument dit recht ook heeft. Het geldt alleen niet voor de situatie waarin de consument geen herroepingsrecht heeft.

Herroepingsrecht vóór levering?
De consument was op grond van de oude wet bevoegd om gedurende zeven werkdagen na ontvangst van het product de overeenkomst te ontbinden. Maar is de consument daartoe ook bevoegd voordat levering heeft plaatsgevonden?

In de nieuwe wet is hier inmiddels een artikel aan gewijd: art. 6:230q lid 1 BW.
Dit artikel geeft aan dat een aanbod van een consument altijd kan worden ingetrokken. Het is dus toegestaan om al vóórdat producten verzonden of ontvangen zijn de overeenkomst te herroepen (uiteraard wel volgens de spelregels van het herroepingsrecht). Dit sluit aan bij de gedachte dat overeenkomsten op afstand altijd moeten kunnen worden herroepen, omdat hiervoor toch ook al het standaard herroepingsrecht geldt.

Maarten Braun en Maaike Lassche zijn beide juridisch adviseur bij ICTRecht.

Dit artikel is het derde in een reeks publicaties van ICTRecht over de nieuwe Europese Consumentenrichtlijn. Het eerste ging over nieuwe bezorgregels, meer specifiek over de overgang van het verliesrisico op de consument, het tweede over het herroepingsrecht bij de levering van diensten. De artikelen vindt u iedere eerste donderdag van de maand (februari tot en met juni) op de site. In Twinkle 1-2014 schreef Maarten Braun al een inleiding over dit onderwerp met daarin de grootste relevante aanpassingen in vogelvlucht.

Foto: I Am Special Words Sign Proud Person Stand Out in Crowd, Shutterstock.