De European Accessibility Act vereist dat in juni 2025 alle Europese webshops digitaal toegankelijk zijn. Uit het eerste onderzoek van Level Level, eind 2021, werd duidelijk dat hier nog veel werk aan de webwinkel was. Eind 2023 vond het tweede herhalingsonderzoek plaats en wat blijkt: de meeste shops zijn er niet bepaald op vooruitgegaan. Alleen bol, Jumbo en MediaMarkt scoorden beter dan twee jaar geleden.
Tekst: Caitlin de Rooij en Rian Rietveld
Vanwege de rap dichterbij komende European Accessibility Act (EAA) is inmiddels voor het derde jaar op rij onderzocht hoe digitaal toegankelijk de grootste webwinkels uit de Twinkle100 zijn. Het onderzoek wordt steeds geïnitieerd en uitgevoerd door internetbureau Level Level.
Niet iedereen is in staat om een muis te gebruiken, bijvoorbeeld door motorische beperkingen: de muis niet kunnen besturen, of visuele beperkingen: de cursor niet kunnen zien. Tijdens het onderzoek werd het gehele bestelproces van de vijftien grootste webwinkels in achttien stappen onderzocht, met alleen het toetsenbord en in combinatie met een schermlezer.
Uit het onderzoek van 2021 bleek dat het bij acht van de vijftien onderzochte websites niet mogelijk was om zonder muis een bestelling te plaatsen. Bij het vervolgonderzoek van 2022 werden bij zeven van de grootste webwinkels ernstige toegankelijkheidsproblemen aangetroffen, waardoor mensen die geen gebruik kunnen maken van een muis hier géén bestelling kunnen plaatsen. Eind 2023 vond het tweede vervolgonderzoek plaats, waarbij de focus werd uitgebreid: niet alleen de vijftien grootste webwinkels werden geëvalueerd, maar er werd ook op hoofdlijnen onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid binnen de Twinkle top-300. Hieruit bleek opnieuw dat bij acht van de vijftien grootste webshops géén bestelling geplaatst kan worden zonder muis. Bij veel webwinkels is de eindscore zelfs gedaald ten opzichte van de nulmeting. Het uitgebreide onderzoek toont bovendien aan dat alle onderzochte websites in de top-300 problemen bevatten betreffende toegankelijkheid.
Er zijn grote verschillen gemeten ten opzichte van vorig jaar, zowel positief als negatief. Opvallend is dat slechts drie webwinkels uit de top-15 verbeterd zijn ten opzichte van de nulmeting (2021): bol, Jumbo en MediaMarkt.
Captcha’s
De meest opvallende verandering vinden we dit jaar bij enkele webshops die voorheen vrij goed toegankelijk waren. Coolblue en Amazon hebben wijzigingen aangebracht in hun website, waardoor het dit jaar niet meer mogelijk is om een bestelling te plaatsen zonder gebruik van een muis. Dit komt bij beide webshops uitsluitend door het inzetten van een captcha; een soort puzzel om te testen of de gebruiker geen robot is. Een veel voorkomende captcha is het moeten selecteren van alle afbeeldingen van een specifiek onderwerp.
Deze captcha's zijn in beide gevallen niet met het toetsenbord te besturen. Bij Coolblue wordt er een ‘audio uitdaging’ als alternatief aangeboden. Deze uitdaging houdt in dat er een audiofragment wordt afgespeeld, dat je als gebruiker uit moet typen. Deze audiofragmenten zijn echter zo onduidelijk, dat de onderzoekers er niet in zijn geslaagd om deze opdracht te voltooien. Bij Coolblue is het succesvol afronden van een captcha een vereiste om een account aan te kunnen maken. Maar omdat de captcha niet toegankelijk is, is dit niet mogelijk. En zonder account kun je niet bestellen.
Amazon heeft de captcha ingezet vóórdat de website gebruikt kan worden. Als die captcha getoond wordt, wordt de website in zijn geheel onbruikbaar voor bezoekers die geen gebruik kunnen maken van een muis.
Zonder deze captcha’s kon er voorgaande jaren bij Amazon en Coolblue wél besteld worden.
Sterke daling
Bij voorheen toegankelijke webshops
Twee andere webshops vallen dit jaar op door hun sterk gedaalde resultaten ten opzichte van de eerdere onderzoeken. Bij H&M zorgt een verandering op de productpagina ervoor dat je zonder gebruik van een muis geen maat kunt selecteren. Maar het kiezen van een maat is een vereiste om een product aan het winkelmandje toe te voegen. Door deze eis eindigt hier het bestelproces voor mensen met een motorische of visuele beperking. Hoewel H&M in 2021 positief uit het onderzoek kwam, is de eindscore dit jaar met 27 procent gedaald en is het niet meer mogelijk om zonder gebruik van een muis een bestelling te plaatsen. In 2022 viel Gamma op met positieve resultaten in het onderzoek. In 2023 kun je nog steeds zonder gebruik van een muis een bestelling plaatsen, maar zijn er bij acht van de achttien stappen veranderingen doorgevoerd die dit vele malen moeilijker maken.
Bij al eerder ontoegankelijke webshops
Ook zijn er twee webwinkels die tijdens de voorgaande onderzoeken al slecht uit de test kwamen: Hema en Belsimpel. Beide bevatten kritieke toegankelijkheidsfouten die het onmogelijk maken te bestellen. Niet alleen zijn deze problemen niet opgelost; er zijn zelfs meer problemen bij gekomen.
Geen muis, geen kortingscode
Een ander opvallend resultaat is dat het bij twee webshops niet mogelijk is om een kortingscode in te vullen, als je geen muis kunt gebruiken. Bij Albert Heijn en Ikea is het kortingscodeveld met het toetsenbord door een fout in de code niet te bereiken. Dit betekent dat bepaalde gebruikers buitengesloten worden van de korting, waar andere gebruikers die wel kunnen krijgen.
Positieve opvallers
Apple
Apple is niet alleen constant gebleven; vanaf het eerste onderzoeksmoment werd al duidelijk dat het merk zich inzet voor toegankelijkheid. Apple onderscheidt zich door toegankelijke oplossingen. Met enkele kleine aanpassingen kan het bedrijf zelfs een perfecte score van 100% behalen.
MediaMarkt
MediaMarkt is dit jaar de winkel met de hoogste stijging: 30 procent hoger dan in 2021. Tijdens voorgaande onderzoeken bleek dat gebruikers zonder muis geen kleur of uitvoering van een product konden kiezen. Ook was het niet mogelijk om in het winkelmandje op de bestelknop te drukken en kon er geen wijze van betalen gekozen worden. Tijdens het onderzoek van 2023 werd duidelijk dat deze problemen zijn opgelost en is het nu wel mogelijk om met alleen het toetsenbord of de schermlezer een bestelling te plaatsen.
Jumbo
Een volgende opvaller is Jumbo, dat zowel in het onderzoek van 2022 als dit jaar hoger scoorde. In 2022 werden de grootste blokkades in het bestelproces opgelost, waardoor het vanaf dat moment ook mogelijk werd om te bestellen zonder gebruik van een muis. Dit jaar is duidelijk aandacht besteed aan de verdere optimalisatie van het bestelproces; alle stappen in het onderzoek konden worden uitgevoerd.
Bol
Tijdens voorgaande onderzoeken was er bij bol slechts één stap in het onderzoek niet uit te voeren met alleen het toetsenbord of een schermlezer, wat al een vrij positief resultaat was. In het onderzoek van 2023 is te merken dat er een aantal optimalisaties is doorgevoerd, waardoor de onderneming met 7 procent in score gestegen is.
Naast het uitgebreide onderzoek van de vijftien grootste webwinkels, heeft Level Level ook de voorpagina's van de Twinkle top-300 webshops gescand op veel voorkomende toegankelijkheidsfouten. Hieruit is geconcludeerd dat alle onderzochte websites problemen bevatten betreffende toegankelijkheid. Bij hoeveel van de gemeten websites komen deze fouten voor?
De top-300
Naast het uitgebreide onderzoek van de vijftien grootste webwinkels, heeft Level Level ook de voorpagina's van de Twinkle top-300 webshops gescand op veel voorkomende toegankelijkheidsfouten. Hieruit is geconcludeerd dat alle onderzochte websites problemen bevatten betreffende toegankelijkheid. Bij hoeveel van de gemeten websites komen deze fouten voor?
- 71%: teksten hebben te weinig kleurcontrast
- 70%: links hebben geen naam
- 64%: knoppen hebben geen naam
- 40%: afbeeldingen hebben geen alternatieve tekst
- 33%: blokkeren van inzoomen
- 30%: verkeerd gebruik van accessible rich internet application (Aria) in de HTML-code
- 10%: niet aangeven in welke taal een webpagina is geschreven
- 10%: linkjes in de tekst worden alleen aangegeven met een andere kleur en zijn niet onderstreept
- 4%: fouten in de HTML-code
Disclaimer: dit betreft geautomatiseerde tests die een algemeen beeld geven en geen exacte weergave per website. Voor een goed beeld van de toegankelijkheid van een website is naast een automatische scan ook een handmatige toetsing nodig.
De meest voorkomende fouten
Teksten hebben te weinig kleurcontrast
Het is van belang dat de tekst voor elke bezoeker leesbaar is. Jonge, gezonde mensen kunnen het verschil tussen heel licht grijs en wit veelal goed waarnemen. Echter, naarmate leeftijd vordert of in het geval van kleurenblindheid of slechtziendheid, wordt een goed kleurcontrast belangrijker. Een voldoende kleurcontrast voor tekst speelt dus een essentiële rol voor een goed functionerende webwinkel.
Links en knoppen hebben geen naam
Voor blinden is de inhoud op het scherm onzichtbaar. Schermlezers zoals VoiceOver of NVDA lezen de website voor. Knoppen en links worden vaak alleen als afbeelding weergegeven, zoals bij een Facebook-link of menuknop. Sommige programmeurs weten niet goed hoe ze onzichtbare, maar hoorbare tekst moeten toevoegen. Daardoor ontbreekt deze vaak, zonder alternatief. Met als gevolg dat blinde gebruikers niet begrijpen wat een knop of link doet, omdat zij met een schermlezer alleen het woord ‘knop’ horen.
Afbeeldingen hebben geen alternatieve tekst
Ontbreekt een beschrijvende tekst bij een belangrijke afbeelding, dan missen blinde of slechtziende gebruikers essentiële informatie zoals hoe een product eruitziet, uitverkoop, korting of acties. Hierdoor kunnen potentiële kopers afhaken omdat ze niet weten wat ze kopen. Korte, beschrijvende zinnen zoals ‘Korting 50%’, ‘Rode trui met lange mouwen’, ‘Sleutelhanger met Nijntje’ zijn vaak al voldoende.
European Accessibility Act
Om te voldoen aan de Europese Accessibility Act die van kracht wordt op 28 juni 2025, moet je webshop digitaal toegankelijk zijn. Enkele belangrijke stappen voor webwinkeleigenaren zijn:
1. Zoek naar toegankelijke leveranciers: kies bedrijven die tools en technologieën aanbieden die voldoen aan de toegankelijkheidsnormen.
2. Eis WCAG-toegankelijkheid in offertes: zorg ervoor dat de leveranciers in hun offertes aangeven dat hun producten en diensten voldoen aan de richtlijnen van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG).
3. Vraag om bewijs van expertise: verifieer de expertise van de leveranciers door te vragen naar voorbeelden van eerdere projecten en certificeringen op het gebied van toegankelijkheid.
4. Voer een audit uit van de huidige stand van zaken: krijg inzicht in de huidige toegankelijkheidsstatus van je webwinkel door bijvoorbeeld een audit uit te voeren. Identificeer gebieden die verbetering behoeven en stel een plan op om aan de vereisten te voldoen.
5. Verkrijg zelf een basiskennis van toegankelijkheid om deze binnen de organisatie over te kunnen brengen.
Caitlin de Rooij is accessability consultant & back-end developer, Rian Rietveld is web-accessibility specialist. Beiden werken bij Level Level.
Er is op dit moment 0 keer gereageerd op:
Achteruitgang in toegankelijkheid