Verzenden zonder omdoos; reëel of toekomstverhaal?

Begin april kondigde bol.com aan dit jaar miljoenen artikelen niet meer in de welbekende blauwwitte bol.com-doos te verpakken. Artikelen waarvan de fabrieksverpakking voldoende bescherming biedt, worden dan ook rechtstreeks in hun eigen jasje naar de klant verzonden.

Het versturen van de artikelen in de fabrikantendoos is een flinke besparing in karton én plastic. Er blijft nogal eens wat ruimte over in een doos als een artikel wordt ‘omgepakt’. Ruimte die vaak wordt opgevuld met plastic luchtzakjes. Door dit meerdere miljoenen malen per jaar niet meer te doen, bespaar je veel energie en dat helpt weer in bol.com’s duurzaamheidsambitie: CO2-neutraal in 2025. ‘Waarom zou je artikelen als e-commercebedrijf überhaupt nog in een doos inpakken als dat eigenlijk niet nodig is?’, vroeg Olaf van den Brink, logistiek directeur bij de Twinkle100-aanvoerder zich hardop af. Een terechte vraag, maar of deze voor alle webspelers zo eenvoudig te beantwoorden is?

Volgens Antoine Brouwer, ceo van woonwebwinkel fonQ, ligt het iets genuanceerder. Hij is te spreken over deze duurzame stap en is het dan ook eens met Van den Brink. ‘Het is best onzinnig om iets wat al is verpakt opnieuw te verpakken.’ Maar, stelt Brouwer, het verhaal is wel tweeledig. ‘Er zitten voor- en nadelen aan het ompakken. Zo zie je vaak meteen wat voor product het is. Dus als het een artikel is met hoge waarde, dan is er kans op diefstal in het logistiek proces bij een logistiek dienstverlener. Stel je verkoopt een iPhone. Dat zijn dure producten. Dan is de kans groter op diefstal.’ fonQ maakt zelf ook gebruik van eigen dozen, en nam onlangs nog een verpakkingsmachine in gebruik die op een duurzamere manier producten ompakt. Maar verstuurt ook producten in fabrieksverpakking richting de klant. De webshop heeft daar dan ook verschillende afwegingen voor gemaakt. ‘Om dure producten doen wij juist een fonQ-doos. Maar bijvoorbeeld niet bij prullenbakken, frituurpannen en koffiezetapparaten, producten die eigenlijk goed verpakt zijn vanuit de fabrikant, maar ook producten die best groot zijn. Deze producten verzenden wij dus in de fabrieksverpakking. Want hoe groter het product hoe meer karton je gebruikt bij het ompakken.’

Analyseren

Het versturen in de fabrikantendoos is natuurlijk op het gebied van duurzaamheid een stap in de juiste richting voor webwinkels. Alleen is het de vraag of, wanneer, en voor welke producten dit kan. In de elektronicabranche bijvoorbeeld zijn de meeste fabrieksverpakkingen wel geschikt voor de rechtstreekse levering naar de consument, maar voor andere branches weer niet. En daar zit ook het dilemma, stelt Harmen van der Meulen. Oprichter van fietswebwinkel Futurumshop. ‘Het blijft zo dat mensen meer en meer artikelen in één keer bestellen. Dan blijft het efficiënter om deze samen in te pakken. Maar een dunne verpakking is niet geschikt voor verzending zonder omdoos. Als de fabrikant deze steviger maakt, maar klanten bestellen meerdere producten, dan kun je je afvragen wat duurzamer is. Op voorhand een stevige omdoos eromheen of juist zo laten. Per productgroep moet je dit heel goed analyseren.’

Dat analyseren gebeurt steeds vaker. Branchevereniging Thuiswinkel.org liet eind april weten met producenten in gesprek te willen gaan om fabrieksverpakkingen meer geschikt te maken voor e-commerce distributie. Volgens de vereniging worden de meeste producten nog verpakt voor het winkelschap. ‘Het aantal beschadigingen neemt daardoor toe zodra een omverpakking wordt weggelaten.’ Volgens Thuiswinkel.org levert dit zowel milieuwinst op als een besparing in het fulfilmentproces.

Maar je kunt dat ompakken natuurlijk ook een stap voor zijn. Neem bijvoorbeeld Ikea: het bedrijf stelt samen met een team van producenten, technici en specialisten de productverpakkingen te ontwerpen, zodat deze meteen in de fabriek al gereed zijn voor verzending naar de consument, met goedkeuring van Ikea zelf. ‘We ontwerpen onze producten zo dat we minder verpakking hebben en minder lucht vervoeren’, stelt een woordvoerder van het bedrijf. ‘Of het nou van de fabriek naar de winkels of van de winkels naar de klant is, slimme distributie begint bij een slim ontwerp.’

Fabrikanten

Niet elke retailer is echter in de positie om samen met de fabrikant productdozen te ontwerpen. Het is dan ook vaak een kwestie van geld en afhankelijk per fabrikant, stelt Brouwer. ‘Als je als fabrikant e-commerce doet, moeten je verpakkingen daarvoor compleet geschikt zijn. En dat moet je eigenlijk als fabrikant ook willen naar je retailer toe. Ik vind dat er dan ook een paar standaarden voor moeten komen en sta ook achter Thuiswinkel.org. Alleen het is heel lastig om fabrikanten daartoe te verplichten, want iedereen sluit een aparte overeenkomst. En als een fabrikant dan zegt “Oké fonQ als jij dat wil dan lever ik niet meer aan je”, dan is dat heel lastig om eenzijdig op te leggen.’

Ook Van der Meulen pleit voor heldere afspraken maar vindt het lastig om dat in de schoenen van één partij te schuiven. ‘Uiteindelijk moet de verantwoordelijkheid van ketendenken bij de machtigste partij liggen: in sommige branches is dat de fabrikant en in andere de retailer. Een Albert Heijn dicteert veelal zijn leveranciers, dan moeten zij ook de verantwoordelijkheid nemen. En idem als een fabrikant de markt dicteert: dan moeten zij vooraan staan om de problemen op te lossen.’

Consument

Het is de vraag of de oplossing voor het al dan niet verzenden in fabrieksverpakking bij alleen de retailer of fabrikant ligt, stelt Brouwer. Hij vindt dat ook de consument een steentje kan bijdragen, bijvoorbeeld door het aantal retouren te minderen. ‘Als een consument verschillende schoenen koopt en weer terugstuurt, dan verstuur je het meerdere keren. Als je dan met ompakken werkt, dan heb je het eerst in een omdoos gedaan en komt het weer terug. Als dan de verpakking is beschadigd, dan kan je hem nogmaals versturen in een nieuwe doos. Die hele stroom, je moet kijken of het realistisch is. En ook bij de consument neerleggen: ‘Kijk er eens naar wat het betekent dat jij zo veel terugstuurt.’ Het is ook een stukje duurzaamheid dat bij de consument ligt.’