Wanneer start het omdoos-loze tijdperk?

‘NoPack’-bestellingen, ‘Ship in Product Packaging’ of gewoon verzenden zonder omdoos, een echt geschikte term voor verzenden zonder extra verpakking is er niet. Maar dat het door retailers vaker wordt opgepakt is na enkele jaren wel duidelijk. Welke stappen zullen volgen? ‘Het zou een goede ontwikkeling zijn als webwinkels dit breder gaan oppakken en afspraken maken met fabrikanten en leveranciers.’

We schrijven 11 april 2019, inmiddels alweer bijna vijf jaar geleden. Toenmalig chief logistics officer Olaf van den Brink van bol (destijds nog met .com) vroeg zich in een persbericht hardop af: ‘Waarom zou je artikelen als e-commercebedrijf überhaupt nog in een doos inpakken als dat eigenlijk niet nodig is? Voor producten als ventilatoren, frituurpannen, strijkijzers, printers, koffiezetapparaten en luiers biedt de eigen verpakking van het artikel al genoeg bescherming.’ Het was de dag dat platform bol aankondigde veel artikelen (‘ruim 3,5 miljoen pakketten in 2019’) zonder de – toen nog – blauwwitte doos te versturen, een grote stap. Bestellingen in de productverpakking sturen is uiteraard beter voor het milieu, maar hoe reageert de klant als hij zijn koffiezetapparaat zonder bekende omdoos thuisbezorgd krijgt?

Om die laatste vraag te beantwoorden: blijkbaar goed. Want onlangs kondigde bol met gepaste trots aan dat het aantal zogeheten NoPack-bestellingen in 2023 met maar liefst 20 procent is gegroeid ten opzichte van het jaar ervoor. De 3,5 miljoen pakketten in 2019 zijn er ruim 5,1 miljoen geworden in 2023; een enorme stijging. En dat is niet alles, want bol is niet de enige grote jongen die dit omarmt, ook Amazon is inmiddels overstag en kondigde eind vorig jaar aan duizenden producten zonder omdoos te versturen. Overigens zonder daar harde cijfers op te plakken. Countrymanager Roeland Donker in het persbericht: ‘Onze klanten willen gemakkelijke en passende recyclebare verpakkingen, die afval minimaliseren en tegelijkertijd een schadevrije levering garanderen. Maar het reduceren van verpakkingen is voor ons niet genoeg. Het idee achter dit programma is om die extra verzenddoos met ons logo erop alleen nog maar in te zetten als klanten erom vragen, of als het absoluut noodzakelijk is. Verzenden zonder extra verzendverpakking zal de norm worden voor veel artikelen uit ons assortiment. Het helpt ons om de impact ervan op het milieu te reduceren.’

‘Consumenten zijn positief’

Een omslagpunt lijkt dus bereikt. Ceo Frank Hautvast van brancheorganisatie en keurmerk Webwinkelkeur is in elk geval positief, als we hem vragen naar deze ontwikkeling bij webwinkels: ‘Het is erg goed dat steeds meer ondernemers op dit vlak kleinere verpakkingen kiezen en zo min mogelijk verpakkingsmateriaal gebruiken. Uit onderzoek blijkt zelfs dat een vijfde deel van de consumenten niet terugkeert als er onnodig veel verpakkingsmateriaal wordt gebruikt door de webshop. Dit geeft aan dat de consument ook steeds meer verwacht dat hier slim mee wordt omgegaan.’

Cijfers waar webwinkeliers ongetwijfeld blij mee zullen zijn. Consumenten verwachten dat webwinkels steeds meer met duurzaamheid bezig zijn, en reduceren van verpakkingsmateriaal is daarbij een belangrijke factor. Ook bij bol hebben ze die ervaring, laat woordvoerder Joost Morel weten: ‘Consumenten staan er over het algemeen heel positief tegenover, zeker als het gaat om gebruiksartikelen. Voor hen bespaart het immers ook kartonafval in huis en ze zien het duurzaamheidsvoordeel. Uiteraard zijn er ook wel eens grensgevallen. Voor de één is een baardtrimmer of een elektrische tandenborstel bijvoorbeeld een gebruiks- of vervangingsartikel, terwijl dit voor de ander een cadeau is dat door een huisgenoot niet gezien mag worden. We wegen dit mee in de selectie en worden hier steeds slimmer in.’

Amazon ziet dat consumenten steeds vaker open staan voor bezorgen zonder extra verpakking. Thais Blumer, European Head of Sustainable Packaging staaft dat desgevraagd met de nodige cijfers: ‘Uit onderzoek in opdracht van Amazon blijkt dat ruim de helft (52 procent) van de Europese volwassenen blij is als de artikelen die ze online bestellen zonder extra verpakking worden bezorgd. Volgens een ander onderzoek onder 10.000 Europese volwassenen behoren producten als diervoeding, toiletpapier en tuingereedschap tot de artikelen die klanten graag in hun originele verpakking ontvangen. Een derde van de ondervraagden wil daarnaast dat detailhandelaren en fabrikanten de verpakking verminderen.’

Resultaat

Goed, consumenten zijn inmiddels gewend om vaker bestellingen in de originele verpakkingen te ontvangen. Maar wat levert die reductie webwinkels nu concreet op? Het voordeel van enkele jaren ervaring is dat bol op dat vlak al één en ander kan delen. Morel: ‘De CO₂ die we met verzenden zonder omdoos in 2023 extra bespaarden ten opzichte van 2022, staat gelijk aan 20.000 autoritjes van het bol-kantoor in Utrecht naar ons bol-fulfilmentcenter in Waalwijk. We beoordelen producten op fysieke geschiktheid (is iets robuust verpakt, zonder openingen, bevat het geen vloeistof of hele fragiele of scherpe producten?) en maken daarbij ook een commerciële afweging (is iets retour-, privacy-, cadeau- of diefstalgevoelig?). Uiteraard monitoren we ook nauwkeurig of het weglaten van een omdoos tot meer klachten of retouren leidt en handelen daarnaar. We hebben de ambitie om het aantal NoPack-leveringen steeds verder uit te breiden. We zien daarnaast dat leveranciers ook steeds meer e-commerce ready verpakken. Bovendien willen we verkooppartners helpen met tips om ook zonder omdoos te kunnen leveren.’

Afspraken maken

Het laatste punt van Morel is interessant om op voort te borduren: leveranciers. Omdat voorheen e-commercebestellingen standaard in omdozen werden verzonden, zijn niet alle fabrikantendozen geschikt voor directe levering naar de eindklant. Op dat vlak valt nog veel te winnen, stelt Marcel Keuenhof, verpakkingskundige bij het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV): ‘Wij juichen deze ontwikkeling toe. Het is vaak niet nodig om extra karton te gebruiken. Producten gaan vaak al in een doos en het komt heel vaak voor dat een omdoos voor veel loze ruimte zorgt. Het zou een goede voortgang zijn wanneer webwinkels meer afspraken maken met fabrikanten en leveranciers, om hun dozen zó te maken dat ze meteen naar de eindklant kunnen worden verstuurd. Als dat tot hogere kosten leidt, dan zouden beide partijen kunnen afspreken om die extra kosten te delen, zodat er een juiste productverpakking komt waarvoor minder karton wordt gebruikt. Misschien levert dat juist wel een besparing op. Het initiatief om dergelijke afspraken te maken kan aan beiden kanten liggen, maar de grote webshops zouden het voortouw moeten nemen. Kleine webshops hebben vaak niet de slagkracht om te experimenteren en letten meer op de kosten. Dan helpt het als het in de sector door de grotere partijen breder wordt opgepakt.’

Wetgeving

Volgens Hautvast van Webwinkelkeur is die ontwikkeling overigens al langer gaande, ook bij kleinere webwinkels: ‘Het voordeel van mkb-webshops is dat ze door veel aandacht voor de klant en bevlogen ondernemerschap vaak al duurzamer werken. Denk aan minder retouren door beter advies, of kwalitatief betere producten die langer gebruikt worden. Mijn verwachting is dat meer en meer webwinkels duurzamer gaan verpakken. Kleiner, minder plastic en überhaupt minder of biologisch afbreekbaar materiaal. Het is in elk geval een zeer goede zaak voor de planeet en een extra kans om je als webshop te onderscheiden.’

‘De adaptatie van verzenden zonder omdoos zou vrij snel kunnen gaan, denkt Keuenhof. ‘Maar het hangt wel af van verschillende factoren. Bijvoorbeeld als eerst bestaande voorraden moeten worden opgemaakt of  productielijnen moeten worden aangepast. Of als toch blijkt dat er meer beschadigingen aan een product zitten dan voorheen. Dit kunnen allemaal redenen zijn om nog even te wachten met verzenden zonder omdoos. Maar uiteindelijk moet het wel de standaard worden. Wetgeving kan daarbij een extra zetje in de rug geven. Als er strengere wetgeving komt, dan zijn bedrijven eerder geneigd om eraan te beginnen. Dat is een stok achter de deur. Er is dus ook een rol voor de overheid, Europees en nationaal.’