www.1984.nl

Even iets heel anders deze keer. Ik zag een verontrustend TV-programma, op België. Op een overtuigende manier werd uitgelegd hoe internet steeds meer misbruikt wordt om iedereen te begluren. Het is een proces dat langzaam, ongemerkt plaatsvindt. En we doen er allemaal aan mee, als makke schapen.

Al rond 1984 introduceerde ClubMed een chipcard waarmee men in hun vakantieparken kon betalen. Het sloeg aan: een portemonnee in je zwembroek was verleden tijd. ClubMed is de card toen voor meer dingen gaan toepassen, zoals medische gegevens. Ook handig, voor als.

We zijn nu 20 jaar verder. En niemand kijkt er nog van op als je, onder het mom 'veiligheid', ergens bij een ingang jezelf moet identificeren met een card. Of met een vingerscan, zoals dat al kan. Maar intussen is er internet gekomen. Het verschil met de card van ClubMed en de huidige cards is dat de gegevens vroeger 'op de persoon' bleven en nu over internet verstuurd worden. Van decentraal naar centraal. Hierdoor is het mogelijk om de gegevens van een persoon, die in verschillende databases zitten, te vergelijken of te combineren. Of door te sturen c.q. te verkopen. Of onderweg 'af te tappen'.

Ik zag in die Belgische uitzending een school-ICTer lachend vertellen: "Ze (de leerlingen) komen alleen binnen met hun card. En vervolgens kopen ze er wat mee, een reep chocolade bijvoorbeeld, En ze kunnen nog meer met hun card. Kijk: (toont een scherm) hier zie je wat leerling X vandaag allemaal gedaan heeft, en waar-ie was. Leuk he?" Ja leuk. Maar onder het mom 'veiligheid' (vreemden buiten de deur houden) is die school de hele dag door elke leerling en elke beweging aan het volgen. Was dat de bedoeling?

Vorig jaar meen ik, introduceerde een Rotterdamse disco een chip die de bezoeker onder de huid kon laten plaatsen. Die kon op afstand gescand worden. Je kon dus zo doorlopen, en een pilsje afrekenen ging ook met die chip. En moderne vorm van de ClubMed-card. Uit de TV-uitzending bleek dat in Mexico al ruim een miljoen mensen met zo'n chip lopen. Met medische gegevens. Initiatief: verzekeringsbedrijven. Handig? Ik vind het maar eng, een chip in m'n lichaam van een BV. Er werd nog bij gezegd dat het handig zou zijn dat als je door de stad liep, dat je dan reclame op maat kan krijgen van een winkel waar je langs komt: een simpele internetkoppeling tussen verzekeringsmaatschappij, winkel en telefoonbedrijf. Tja. Handig. Ik denk dan: zijn de normen al zo verschoven dat het volgen en begluren van individuen afgedaan wordt als iets 'handigs'? En dat tien miljoen Mexicanen dat 'gewoon' als zoete koek slikken?

Wat heeft dat allemaal met ons te maken, zult u denken. Dit: de RFID is in opkomst. Dit is een chip die op afstand kan worden uitgelezen. Het ding is zo klein dat het in een waslabel van een T-shirt past. En ja, de chip kan tegen wassen. Handig voor de supermarkten: een hele pallet hagelslag gaat door de scanner en je ziet in een oogopslag wat je binnenkrijgt. Afrekenen? Loop maar door, we weten al wat u in uw mandje heeft.

Het verschil met de barcode is dit: de barcode van een pak hagelslag is overal hetzelfde. De RFID van een pak hagelslag is uniek. De supermarkt zou dus exact kunnen weten welk pak hagelslag u in huis heeft. Dus als de winkelketen maar groot genoeg is kan de Holding uw hele huishouden natekenen, zonder ook maar ooit bij u over de vloer te zijn geweest.

De op afstand uitleesbare RFID zit straks ook in uw schoenen. Zou u er van op kijken als iemand over pak weg 10 jaar precies weet waar die schoenen dat jaar allemaal geweest zijn? Ik niet. In een wereld waar zelfs onze eigen ministeries de databases van kranten aftappen, kijk ik nergens meer van op.

Ook wij zullen via onze shops schoenen met RFID gaan verkopen. Maar op het moment van aankoop is het kwaad al geschied: er is een koppeling gelegd tussen de NAW van uw klant en die schoenen. En dat T-shirt. En de database van de groothandel, zie ook dat unieke nummer van die schoenen heeft. En ... enfin. En allemaal via internet. Heel veilig, zoals u weet.

De Belgische TV-uitzending formuleerde het treffend: "Onze kinderen? Die zullen nooit weten wat het begrip privacy ooit heeft betekend."