Last mile is gebaat bij dark stores

Dark stores duiken als een malle op door heel Nederland. Waar het begon in 2020 bij flitsbezorgers als Gorillas en Getir, lijkt de hype nu ook overgewaaid naar de non-food sector. Blijft het bij deze hype of zijn de dark stores here to stay?

Eigenlijk is een dark store een chique naam voor een minimagazijn. Een winkel waar de klant niet kan komen shoppen, maar die puur dient als kleinere voorraadlocatie om van daaruit bestellingen naar de klant te brengen, vaak op de fiets. Flitsbezorgers gebruiken deze donkere winkels al een tijdje volop om boodschappen zo snel mogelijk bij de klant te krijgen. Maar ook buiten de boodschappenwereld begint het fenomeen aan populariteit te winnen. Zo opende Rituals onlangs dark stores in samenwerking met StoreShippers en sprak Blokker ook de wens uit om de achterkant van hun winkels in te richten als een minimagazijn.

Het idee is simpel: door een dark store in te zetten voor same day delivery, kan de winkel zich bezig blijven houden met klanten in plaats van met bezorgers die een pakket komen ophalen. ‘Retailers kunnen door dark stores zowel hun winkels als het distributiecentrum ontlasten in piekperiodes,’ begint Pieter Paul van den Hoven, oprichter en ceo van StoreShippers, een bezorgplatform voor snelle en duurzame levering. ‘Zo is het voor winkelmedewerkers prettig dat er niet om de zoveel tijd een bezorger in de winkel staat die een pakket komt ophalen. Als je met een klant bezig bent, kun je niet zomaar alles uit je handen laten vallen om de online bestelling voorrang te geven. Het is dus ontzettend fijn om een extra kanaal te hebben.'

'In de afgelopen drukke decemberperiode, waar ook nog een lockdown bij kwam, konden wij bijspringen. Alle nationale vervoerders zaten vol en distributiecentra konden niet alles uitleveren. Het is dan heel fijn om die extra magazijnlocaties te hebben waarbij je ook andere servicelevels kunt garanderen, zoals een 1-uurslevering.’ Bij StoreShippers fungeert de dark store, die in hun bezit is en gebruikt wordt voor onder andere de producten van Rituals. ‘We kunnen daarvandaan de meest efficiënte route uitstippelen om het pakket zo duurzaam mogelijk te bezorgen.’

Dark versus light

Bij Blokker stonden de afgelopen twee jaar in het teken van innovatie, ook op het gebied van bezorging en logistiek. Eind 2020 kwam de winkelketen met een – uit noodzaak geboren – snelle leveringsdienst. Voor Blokker Express werden gedurende de lockdownperiode filialen getransformeerd naar verdeelcentra. Online bestelde producten werden vanuit de winkels binnen één tot drie dagen bezorgd bij de klanten (bezorging via PostNL was destijds door de lockdown tussen de drie tot zeven dagen).

Het initiatief bleek de voorzet te zijn voor een uitgebreidere ship from store-visie. In augustus van 2021 tuigde de winkelketen een samenwerking op met Packaly, die inmiddels in vijftig steden same day delivery aanbiedt voor Blokker. Ceo Jeanine Holscher sprak tijdens Shopping Today de wens uit om de achterkant van Blokker-winkels in te richten als dark stores. ‘Onze winkels hebben eigenlijk al een light- en een dark store,’ licht Holscher toe. ‘In die light store kunnen klanten door onze medewerkers worden geholpen. De dark store is simpel gezegd ons winkelmagazijn. Als we in de wat grotere winkels die muur tussen light en dark wat verplaatsen, kunnen we meer ruimte creëren voor het magazijn achter de winkel. Daar kunnen dan online bestellingen worden opgehaald en weggebracht naar klanten. Daarmee wordt de last mile ook duurzamer, aangezien vrijwel alle bestellingen met de fiets worden afgeleverd.’

Hoewel dark stores en same day delivery vooral in grote steden populair zijn, ziet Holscher ook potentie voor de kleinere dorpen: ‘Ik denk dat dit juist heel haalbaar is voor de dorpen waarin Blokker-winkels aanwezig zijn. Onze franchisenemers doen dit al langere tijd. Dat zijn ondernemers met veel trouwe klanten, die voordat ze naar huis gaan nog pakketjes afleveren bij de klant, of iemand uit het dorp vragen om het pakket op de fiets naar de klant te brengen. Zo lang de technologie aan de achterkant op orde is, waarbij je goed kunt bijhouden hoe de bestelling verloopt en waar het pakket is, kun je het uitrollen. Wij zijn nu al geruime tijd bezig met dit concept en hebben het systeem op orde.’

Noodzaak voor flitsbezorging

De populariteit van flitsbezorging heeft in 2021 een enorme groeispurt gehad. Uit geschatte cijfers van onderzoeksbureau Kantar blijkt dat Nederlandse consumenten eind 2021 circa 40 miljoen euro per maand uitgaven aan flitsbezorging. Volgens Kantar kan, mits de explosieve groei van de afgelopen tijd onverminderd doorzet, de grens van 1 miljard euro jaaromzet in 2022 worden overschreden. Hoewel dark stores en flitsbezorging geen synoniemen van elkaar zijn, is er wel een aantal lijntjes te trekken tussen de twee concepten.

Sowieso introduceerden flitsbezorgers de term ‘dark store’ aan het grotere publiek. Daarnaast hoeft er vanuit een dark store niet per se flitsbezorging plaats te vinden, maar biedt het meer mogelijkheden. Dat zegt ook Holscher: ‘Blokker biedt nu same day delivery aan, maar in noodgevallen kunnen we ook flitsbezorging doen. De vraag is natuurlijk of die noodzaak er is. Mocht iemand een kinderfeestje hebben en ineens ontdekken dat de poffertjespan stuk is, dan kunnen we daarop inspringen. Maar de realiteit leert dat er in de non-food een minder grote vraag is naar flitsbezorging. Wel is er een verschuiving bezig waarin klanten snellere bezorging verwachten. Mochten wij dat opmerken bij onze producten, dan spelen we daarop in.’

Er mag dan wel een mindere noodzaak zijn voor flitsbezorging binnen non-food, toch weerhield het de flitsbezorgers zelf niet van verschillende samenwerkingen. Zo bezorgde Gorillas in december verzorgingsproducten van Douglas in Duitsland en kerstbomen in Nederland. Zapp sloot onder andere een samenwerking met cosmeticabedrijf CouCouClub. Retaildeskundige Rupert Parker Brady ziet er wel potentie in: ‘Niet zozeer voor alle producten, maar er zijn zeker wel items waarvoor flitsbezorging kan werken. Denk bijvoorbeeld aan basic kledingstukken zoals een T-shirt, sokken of panty’s. Je zal maar net een gat ontdekken in een T-shirt, dan is het ideaal als je binnen tien minuten een nieuwe binnen hebt zonder daarvoor zelf op pad te moeten.'

'Wel is het zaak dat je als retailer goed onderzoekt welke producten voor flitsbezorging in aanmerking zouden kunnen komen. Kies een select aantal items dat snel verkoopt en waar veel vraag naar is.’ Volgens Parker Brady is het verstandig om, wanneer retailers flitsbezorging overwegen, een partner in de arm te nemen: ‘Zoals Jumbo dat ook heeft gedaan met Gorillas, dat is een erg slimme zet. De flitsbezorgers hebben dit hele verhaal al uitgevonden, maak daar gebruik van. Ga experimenteren, kies een solide partij en biedt de snellopende producten aan die online al veel besteld worden. Je kunt altijd nog besluiten om er weer mee te stoppen, maar dan heb je het in elk geval geprobeerd.’

Verwachtingen veranderen

Dat zowel bezorging als logistiek een gigantische verandering doormaken, is evident. De verwachtingen van klanten veranderen en daarmee zullen ook de mogelijkheden uitbreiden. ‘Daarbij is snelheid niet het enige argument’, benadrukt Parker Brady. ‘Het gaat erom dat je zo goed mogelijk aansluit op de wensen van de klant. Ik geloof er heel erg in dat dat werkt.’ Ook Van den Hoven van StoreShippers gelooft in deze customer driven aanpak. ‘Het is van belang dat retailers een mix van opties gaan aanbieden naar de wens van hun klanten. Dan gaat het niet alleen om snelheid, maar ook om efficiëntie en duurzaamheid. De verwachting van klanten dat bezorging snel gebeurt, is sowieso niet meer te stoppen.'

'We begonnen in e-commerce met een bezorgtijd van vijf dagen, inmiddels is de verwachting dat het binnen één dag geleverd wordt. Momenteel is er zelfs al een verschuiving te zien naar same day delivery. In food speelt deze verwachting van snelle bezorging meer, maar ook non-food gaat hier op termijn sowieso in mee. Snelle bezorging is here to stay en het is de kunst om het efficiënt te maken. Dat is ook precies de reden waarom wij niet zozeer een eigen delivery-dienst hebben, maar altijd werken met bestaande partners. Er zijn al genoeg last mile delivery clubs, waarom zou je die niet gebruiken?’

Even de geschiedenis in …
Hoewel het lijkt of met de komst van flitsbezorgers ook de term ‘dark store’ werd geboren, blijkt niets minder waar te zijn. De eerste signalen van het concept dark store waren er in het Verenigd Koninkrijk al begin jaren 2000 toen Sainsbury’s een distributiecentrum in Park Royal in Londen opende, specifiek bedoeld voor online bestelde goederen. De winkel werd niet veel later gesloten vanwege een lage bestelhoeveelheid. Krap tien jaar later, in 2009, opende concurrent Tesco zijn eerste dark stores in Croydon, Surrey en Aylesford. Deze distributiecentra moesten helpen om de ongeveer 475.000 online bestellingen per week te kunnen distribueren.

De jaren erop werden er dark stores geopend door verschillende Britse supermarkten, waaronder Tesco, Waitrose en Sainsbury’s. De Amerikaanse retailer Whole Foods, eigendom van Amazon, besloot in 2020 zijn eerste speciaal gebouwde dark store te openen in Brooklyn. Eind 2020 gingen de flitsbezorgers aan de haal met dark stores. In december van dat jaar startte Gorillas in Amsterdam. Enkele maanden later, in maart 2021, ging Flink van start in Utrecht. In mei mengde zowel Getir als Zapp zich in de flitsbezorgstrijd in de hoofdstad. Alle vier de bezorgers breiden hun bezorggebied, en daarmee hun dark stores, nog steeds in een rap tempo uit. Anno 2022 zijn alle flitsbezorgers bij elkaar in zo’n 25 Nederlandse steden actief.
Bronnen: Financial Times, The Daily Telegraph, The Guardian