Zorgen over netneutraliteit

De Amerikaanse Federal Communications Commission (FCC) heeft een eind gemaakt aan netneutraliteit. Internetproviders hoeven websites niet meer gelijk te behandelen. Een harde klap voor e-commerce en een bedreiging voor innovatie, roepen  tegenstanders. Of garandeert marktwerking de eerlijke concurrentie op het web?

‘Een heel slechte beslissing van de FCC’, oordeelt Rejo Zenger, onderzoeker bij Bits of Freedom. ‘Netneutraliteit staat voor gelijkheid en garandeert dat internet vanaf elk apparaat op dezelfde wijze kan worden benaderd. Het afschaffen van netneutraliteit betekent dat internet service providers voor jou gaan bepalen welke diensten makkelijker of moeilijker zijn te benaderen. Stel dat een grote aanbieder als Netflix KPN gaat betalen om bij abonnees van deze provider beter in beeld te komen. Dan werkt dat in het nadeel van nieuwe, kleinere aanbieders.’ Oneerlijke concurrentie dus. Maar het opheffen van netneutraliteit vormt ook een bedreiging voor innovatie, vervolgt Zenger. ‘Het internet kan zich snel ontwikkelen juíst doordat er geen barrières zijn. Als je die gaat opwerpen, zullen nieuwe diensten het moeilijker krijgen.’ En dat heeft ook gevolgen voor Nederland. ‘Nederlandse bedrijven zullen het moeilijker krijgen op de Amerikaanse markt. Tenzij ze in staat zijn om een deal te sluiten met een Amerikaanse internetprovider om voorgetrokken te worden. Maar ik denk dat daarvoor vooral grote bedrijven op de Amerikaanse markt in aanmerking zullen komen. Hetgeen betekent dat Nederlandse bedrijven niet het groeipotentieel hebben dat ze bij netneutraliteit wel zouden hebben.’

Léon Mölenberg, jurist bij Thuiswinkel.org, is het daar mee eens. ‘Innovatie is gebaat bij vrije toegang tot het internet, op basis van gelijke condities.’ Verwacht hij dat de grote Amerikaanse providers zoals Verizon straks de poortwachters van het internet gaan worden en te veel macht gaan krijgen? ‘Dat zou best weleens kunnen. Natuurlijk hebben ze in de VS ook kartelwetgeving en moeten we afwachten hoe zich dit gaat ontwikkelen, maar je bindt zo wel heel erg de kat op het spek.’

Premium internet

Micha Schimmel, legal counsel bij Solv Advocaten, gespecialiseerd in technologie, media en communicatie, is eveneens slecht te spreken over het besluit van de FCC. ‘Het internet is er om met iedereen informatie te kunnen delen. Daarom moet je voorkomen dat er een soort premium internet gaat ontstaan. Dan krijg je afspraken tussen providers en aanbieders en dat is voor de marktwerking niet goed.’ Dat de nieuwe wetgeving een harde klap voor e-commerce is, zoals honderden internetbedrijven in een brandbrief aan de FFC schrijven, ziet hij niet direct. ‘Kijk, de waarde van webwinkels zit in hun producten. Ik denk niet dat internetproviders naar webwinkels gaan differentiëren. Hoe moet je dat dan gaan doen? En wat zou daarvan het voordeel moeten zijn? Maar als je het begrip e-commerce breder opvat dan alleen webwinkels en ook partijen als Netflix daaronder schaart, zie je wel mogelijkheden tot differentiëren. Je kunt bijvoorbeeld afspraken maken over beeldkwaliteiten van video.’

Schimmel verwacht dat de Amerikaanse maatregel ook gevolgen heeft voor Europa. ‘Op de Europese markt zullen providers de randen gaan opzoeken. Er komen abonnementsvormen die gericht zijn op verregaande winstmaximalisatie: Netflix kijken zonder dat er data van je bundel afgaan, omdat de streamingsdienst aan de achterkant betaalt. Dat zal vooral voor de mobiele markt gevolgen hebben.’ Ook voor die in Nederland. De jurist wijst op de vorig jaar door T-Mobile gewonnen rechtszaak over muziek streamen buiten de databundel. Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) trad handhavend op, waarop T-Mobile naar de rechter stapte om het besluit van de ACM ongedaan te laten maken. De toezichthouder wees erop dat zero rating volgens de Telecommunicatiewet in Nederland verboden is. De rechtbank oordeelde echter dat de ACM de T-Mobile-dienst had moeten toetsen aan Europese regelgeving, en niet aan de Nederlandse Telecommunicatiewet. Zo kon T-Mobile doorgaan met de dienst Datavrije Muziek. En dat zelfs in Nederland, dat al in 2012 netneutraliteit in de telecomwet opnam. Schimmel: ‘De kans bestaat nu dat andere providers abonnementen gaan aanbieden met bijvoorbeeld gratis Het Parool of de Volkskrant. Maar het zou me niet verbazen als een Europese rechter daar binnen een paar jaar dan een streep door zet.’

Macht

Maar gaat die Amerikaans-Nederlandse vergelijking niet een beetje mank? Het zijn per slot van rekening twee totaal onvergelijkbare markten. ‘In Nederland zijn twee partijen verantwoordelijk voor zo’n beetje 95 procent van de internetverbindingen’, zegt Zenger van Bits of Freedom. ‘In de VS heeft Verizon het leeuwendeel, maar is de rest van het veld wel meer verdeeld. Maar los daarvan: het gaat natuurlijk om het principe dat er niet te veel macht mag ontstaan bij een aantal bestaande partijen.’ Mölenberg van Thuiswinkel.org: ‘In Amerika is echt sprake van een andere situatie, maar we kennen ook het verhaal van Google en het belang van een goede positie onder de zoekresultaten. Het kan niet de bedoeling zijn dat het FCC-besluit gaat leiden tot kostenverhoging voor klanten omdat providers allerlei extra faciliteiten gaan bieden.’