Hebben we de juiste mensen?

Manager, marketeer en magazijnmedewerker, zijn jullie nog te vinden? Softwareontwikkelaar, heb je wel de juiste competenties? Het is een duivels dilemma nu de digitale transitie zich voltrekt.

Bedrijven worden overspoeld door nieuwe technologische mogelijkheden en webwinkels hebben met name medewerkers nodig die de digitale wereld begrijpen. Het is chaos op de arbeidsmarkt.

Tekst: Ton Verheijen | Beeld: Twinkle/BBP Media

In januari 2016 gooide directeur Pieter Zwart van Coolblue olie op het vuur in de war on talent. Na 578 nieuwe medewerkers te hebben aangenomen in 2015, wilde Coolblue er in 2016 nog eens duizend binnenhalen om gelijke pas te houden met de omzetgroei. Op het hoofdkantoor in Rotterdam, in het logistieke centrum in Tilburg, in de fysieke winkels: overal was behoefte aan nieuw personeel en misschien wel bovenaan het lijstje stonden softwareontwikkelaars, waarvan er volgens Zwart in Nederland veel te weinig worden opgeleid.

Het geklaag over personeelsgebrek zoemde door in de loop van dit jaar. Op 11 oktober, tijdens de Future of Work Summit in Delft, greep algemeen directeur Ernst-Jan Stigter van Microsoft Nederland de kans aan om de noodklok te luiden. Stigter: ‘Alles is netwerk. In de nieuwe wereld heeft iedereen de technologische mogelijkheden om het verschil te maken. Het opleidingscurriculum loopt ondertussen flink achter. Onze kinderen worden opgeleid voor banen die over acht jaar helemaal niet meer bestaan.’

Zoals we weten willen kinderen geen piloot of politieagent meer worden maar vlogger, ethical hacker, skypetrainer of 3D-ontwerper. Nederlandse opleidingen lijken dat niet in de gaten te hebben en lopen hopeloos achter. Internetondernemer en ex-politicus Willem Vermeend weet waarom scholen dit verouderde curriculum nog steeds aanbieden: ‘Dat komt door de bureaucratie, alle regels en procedures waar ze mee te maken hebben. Dat is het grootste probleem van Nederland. Het kost twee jaar om te switchen naar een nieuw vakkenpakket. Als het eenmaal zo ver is, zijn die vakken alweer verouderd.’

Veelgevraagde functies
Er is krapte op de arbeidsmarkt voor e-commerce. Het lijkt erop dat overheid, opleidingen en bedrijven dit probleem samen moeten gaan onderkennen en aanpakken. Daarover straks meer. Eerst brengen we de huidige situatie in de e-commerce in kaart. Naar welke professionals is de meeste vraag? Online marketeers, softwareontwikkelaars, callcentermedewerkers, magazijnmedewerkers of andere functies?

We leggen de vraag voor aan Lydia van Toorn van Thuiswinkel.org. Wat ziet zij gebeuren op de arbeidsmarkt? En wat is haar advies aan recruiters van bedrijven in de e-commerce? De vragen zijn goed getroffen, zó goed zelfs dat Van Toorn bewust afziet van een bijdrage aan dit artikel: ‘Op dit moment loopt er een uitgebreid onderzoek waarin wij meer informatie vergaren over deze onderwerpen. Het interview komt net even te vroeg.’

Joost Heeroma van Randstad is wel bereid een schets van de arbeidsmarkt te geven. Hij stuurt gegevens waaruit blijkt dat de vraag veruit het grootst is (en flink is toegenomen) naar specialisten op het gebied van marketing en reclame, web-development en multimedia-development. Stevige groei in vergelijking met een jaar geleden is er ook in de vraag naar televerkopers (31 procent) en softwareontwikkelaars (32 procent). De sterkste stijging (‘wel kleinere absolute aantallen’) ziet Heeroma in de vraag naar callcentermedewerkers en financieel-analisten. De vraag naar systeemanalisten, grafisch ontwerpers en multimediaontwerpers laat daarentegen een daling zien. Naar ict-managers is wel meer vraag. En magazijnmedewerkers? Heeroma: ‘De vraag naar magazijnmedewerkers voor de e-commerce laat een kleine toename zien, maar de aantallen zijn te klein om daar conclusies aan te verbinden.’

Digitale transitie
Naast schaarste aan bepaalde competenties is er een andere ontwikkeling gaande die de problematiek complex maakt: de digitale transitie. Die hakt er stevig in. Bedrijven worden overspoeld door een tsunami aan technologische innovaties, weggeblazen door een orkaan van nieuwe kansen en verpletterd door een bombardement van keuzemogelijkheden. Ofwel: keuzestress. Neem dan maar eens de juiste beslissingen op personeelsgebied. Dit probleem geldt met name ook voor bedrijven uit de oude economie. Banken, verzekeraars, retailers en energiebedrijven lijken het lastig te vinden om hun koers te bepalen en de juiste keuzes te maken, zegt Stella Mulder, oprichter van het recruitmentbureau Brand Pit.

Mulder stelt dat bedrijven zich minder zouden moeten laten leiden door de waan van de dag en meer vooruit moeten kijken: ‘Hoe ziet je roadmap eruit? Hoe zorg je dat je meekomt? Wie heb je nu en straks nodig? Daar worstelen veel van onze klanten mee. Hun ict-systemen zitten soms houtje-touwtje aan elkaar. Ze kunnen niet voldoende snelheid maken om digital in hun organisatie te integreren en weten niet goed welke skills nodig zijn. Strategisch personeelsbeleid is wat dat betreft de term die ertoe doet. Niet alleen brandjes blussen, maar goed in kaart brengen waar je naartoe wilt en scherpstellen wie je nodig hebt.’

Brand Pit helpt bedrijven bij digitale innovatie en bemiddelt in vacatures op het gebied van management (e-commerce en online marketing), product-ownership en data-analyse. Mulder spreekt veel bedrijven en denkt met hen mee om de juiste oplossingen te vinden. Zij bevestigt de eerder genoemde veronderstelling dat opleidingsveld en bedrijfsleven niet goed op elkaar aansluiten: ‘Bedrijven hebben vooral behoefte aan kennis die je niet op school leert. Denk aan AdWords-campagnes, webanalyse, SEO en SEA.’

Maar voor elk probleem is een oplossing. Als deze mensen niet te vinden zijn, kunnen bedrijven ze zelf opleiden. Wat dit betreft heeft recruiter Wouter Flach van het bedrijf Kuijpers Installaties een interessante visie. Flach zet vooral in op intrinsieke motivatie: ‘Dat vind ik belangrijker dan vakkennis. Inschatten hoe gemotiveerd mensen zijn is een kwestie van de juiste vragen stellen. Waar krijg je energie van? Waar ben je trots op? Waar kom je ’s ochtends voor uit bed? Waar gaan je ogen van glinsteren? Als mensen gedreven zijn, kost het minder geld, tijd en energie om hen verder intern op te leiden.’

Gezocht: machine learning engineer
Op de werkvloer heerst ondertussen een koortsachtige dynamiek, want de e-commerce blijft maar groeien. Op de website Werkenbijcoolblue.nl staan begin november 95 vacatures open. Met goedgekozen oneliners worden talenten geprikkeld: ‘Onze logistiekers weten van aanpakken, uitpakken én inpakken … Succes kan niet zonder slimme ict … Wij nemen beslissingen op basis van cijfers.’ Coolblue zoekt specialisten op het gebied van HR, communicatie, IT-development, marketing, logistiek, klantenservice en business intelligence. De beroepen hebben futuristische benamingen als ‘demand planner’, ‘machine learning engineer’, ‘procurement officer’ of ‘display marketeer’.

Welkom in 2017! Kent u misschien nog een geschikte machine learning engineer? Waarschijnlijk niet. Juist daarom is het zo belangrijk dat bedrijven en opleidingen samen met de overheid de handen ineen slaan. Gelukkig zijn daar al geslaagde voorbeelden van. In de regio Zwolle zijn twintig e-commerce bedrijven (waaronder De Nieuwe Zaak, Yourhosting, IQ-Media, Webstores en Move4Mobile), vijf onderwijsinstellingen, Kennispoort Regio Zwolle, provincie Overijssel en twintig gemeentes een vierjarige samenwerking gestart om talent te vinden voor verdere groei van de e-commerce in de regio. Volgens de bedrijven zijn ict en e-commerce belangrijke aanjagers voor innovatie. Voor ‘verdieping’ werd contact gezocht met zowel mbo- als hbo-instellingen, te weten Deltion College, Cibap, Windesheim, Landstede en ROC Friese Poort.

De eerste nieuwe opleidingen zijn inmiddels gestart bij Windesheim en e-commercebureau De Nieuwe Zaak. Initiatiefnemer Johan Keurentjes van De Nieuwe Zaak licht het initiatief toe: ‘We hebben hier een tekort aan goed opgeleid personeel en dit programma geeft ons de mogelijkheid om nieuw talent op te leiden. Het brengt e-commerce in het onderwijs en bedrijfsleven samen.’ De partners staan open voor andere e-commerce bedrijven, die de komende tijd kennis kunnen maken met de activiteiten van Kennispoort Regio Zwolle. Dit innovatienetwerk gaat de koppeling maken tussen het bedrijfsleven en scholen en studenten betrekken bij hackathons en start-up weekends. Zo zet Zwolle e-commerce op de kaart. Het zou een opmaat kunnen zijn voor de rest van Nederland.

____________________

Logistiek in Brabant: personeelsschaarste
De krapte op de arbeidsmarkt voor logistieke functies lijkt zich toe te spitsen op West- en Midden-Brabant nu grote nieuwe distributiecentra verrijzen van Coolblue (Tilburg), Hennes & Mauritz (Tilburg) en bol.com (Waalwijk). ‘Leerlingen met een logistiek diploma op zak zijn spekkoper’, meldde BN De Stem onlangs. ‘Zij hebben de banen voor het uitkiezen.’ De sector heeft vrachtwagen- en heftruckchauffeurs nodig, planners, orderverwerkers en personeel voor de klantenservice en het magazijn. Volgens het UWV zal het steeds moeilijker worden om al die banen in te vullen. ‘In januari werden in Midden-Brabant via Werk.nl 301 nieuwe vacatures in de logistiek geregistreerd. In augustus waren het er 468, een stijging van 55 procent’, aldus arbeidsmarktadviseur Nicole van der Goorbergh.
____________________

Magazijn van de toekomst
De contouren van een krappe arbeidsmarkt lijken geschetst. Strakke contouren leiden doorgaans tot concrete oplossingen. In de logistieke sector lijkt robotisering een adequate oplossing, want hoe moeilijker het wordt om logistiek personeel te vinden, hoe groter de uitdaging om met magazijnrobots personeel overbodig te maken. Amazon is wat dit betreft het summum. ‘Eerder dit jaar werd het Amerikaanse Kiva Systems overgenomen door Amazon voor 775 miljoen dollar’, lezen we op de website van Begra Magazijninrichting. Kiva Systems is producent van magazijnrobots die volledig autonoom de kortste route in een magazijn nemen om een bepaald artikel uit een schap te halen. Om deze kortste route te bepalen, worden barcodestickers op de vloer geplakt die door de robot met een camera worden uitgelezen. En om ongelukken te voorkomen, zijn de robots ook nog eens ‘intelligent’ gemaakt door ze onderling met elkaar te laten communiceren. Met de magazijnrobots wil Amazon de groei van het personeelsbestand terugdringen, de efficiency vergroten en het logistieke proces in de magazijnen verbeteren. Met de hulp van één magazijnmedewerker zou de robot maar liefst 250 pakketten per uur kunnen verwerken.
____________________

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 10-2016.