Twinkle | Digital Commerce

De stille opkomst van online prijs spiders

2017-11-08
220189

Steeds meer fabrikanten en importeurs maken gebruik van online prijs spider tools. Daarmee kunnen zij eenvoudig volgen welke prijzen webwinkeliers vragen voor hun producten. Betrokkenen reageren terughoudend tegenover Twinkle om de discussie rondom verboden prijsafspraken te vermijden.

Tekst: Mark Verduijn

Tooltjes om via internet de prijzen van webwinkels te bespioneren; nieuw zijn ze allerminst. Al jaren geleden doken ze op, in elkaar ‘geknutseld’ door ict’ers, zodat vooral webwinkels onderling elkaars prijzen konden monitoren. Nieuw is nu dat steeds meer fabrikanten en importeurs de tool ontdekken. ‘In eerste instantie hebben we het instrument ontwikkeld voor eigen gebruik’, zegt Huub Mattijssen van Artikelmonitor.nl en oprichter van Bestsellers.eu, een webwinkel in consumentenelektronica en witgoed. ‘Een importeur in consumentenelektronica kwam het onder ogen en was zeer onder de indruk. Op zijn verzoek is de tool doorontwikkeld. Ook andere importeurs zagen in de spider een bruikbare aanvulling voor hun verkoop- en marketingmedewerkers.’

Inmiddels is volgens Mattijssen de vraag naar de prijsmonitor gigantisch. ‘Het afgelopen jaar is het aantal geabonneerde fabrikanten, importeurs en webwinkeliers verdrievoudigd. Bijna alle belangrijke spelers in de consumentenelektronica- en witgoedbranche gebruiken ArtikelMonitor. Daarom maken we nu ook de overstap naar bijvoorbeeld de fietsen- en kinderautostoeltjesbranche.’ Ook bij Prijzenspider.nl, dat 1,5 jaar bestaat, merken ze de groeiende vraag uit de markt. ‘We krijgen iedere week wel een nieuwe aanvraag binnen’, zegt Tjerk Jongsma, verantwoordelijk voor marketing en sales bij ICIT dat de tool exploiteert. Een derde speler is het Amerikaanse Channel IQ, dat sinds een jaar actief is op de Nederlandse markt. Een woordvoerder van het bedrijf laat weten dat de vraag naar hun tool snel groeit, met name bij consumentenelektronica-, computer- en schoenenfabrikanten.

Dumpen
Mattijssen zegt over de werking van ArtikelMonitor: ‘Stel dat een webwinkel een tv op internet aanbiedt voor een prijs waar alle andere webwinkels hem niet voor kunnen inkopen. De desbetreffende webwinkel heeft die tv niet bij de Nederlandse importeur ingekocht, maar in het buitenland waar die tv gedumpt wordt omdat hij daar - om wat voor een reden dan ook - niet loopt. Maar in Nederland is dat wel een gangbaar model. Wat je dan op de ArtikelMonitor ziet, is dat deze webwinkel die tv vanaf een bepaalde datum heel goedkoop aanbiedt, de lijn duikt naar beneden, en dat een aantal webwinkels die prijs dan maar volgt. Bewust of onbewust. De prijs van zo’n normaal goed verkopende tv kukelt in een paar dagen in elkaar. Veel winkels volgen maar, in de hoop de schade met behulp van bijverkoop van kabels en beugels nog wat te beperken. Maar het artikel is, zoals wij dat noemen: kapot. Voor zowel bricks als clicks winkels is het rendement volledig verdampt, de importeur heeft maar beperkte middelen om dat te compenseren, en dus zal die tv helemaal uit de Nederlandse winkels verdwijnen.’

Vergelijkers spideren
Twinkle kreeg toegang tot een demo van Prijzenspider. Daarin is te zien dat de gebruiker zelf een overzicht kan samenstellen van producten, webwinkels en de afwijking van de adviesprijs. Niet alleen de huidige afwijking van de ‘adviesprijs’ is beschikbaar, maar ook het prijsniveau uit het verleden. Met een paar muisklikken kan de gebruiker inzichtelijk maken welke webwinkels zich wel en niet aan de gemaakte prijsafspraken houden.

Het Amerikaanse Channel IQ maakt de prijzen inzichtelijk op marktplaatsen als eBay en Amazon, productvergelijkers als Ciao van Bing en Google Shopping, en individuele retailers als Best Buy en Wal-Mart. ArtikelMonitor en Prijzenspider  spideren momenteel vergelijkingssites als Kieskeurig.nl, Beslist.nl, Vergelijk.nl en Kelkoo. In de toekomst wordt het ook mogelijk om individuele webwinkels, die niet op vergelijkingssites staan vermeld, te monitoren. Mattijssen noemt Mediamarkt als voorbeeld. ‘Het toevoegen van individuele webwinkels aan ArtikelMonitor is maatwerk. Het is dus niet mogelijk dat gebruikers zelfgekozen webwinkels aan de tool toevoegen.’ Ook aan Prijzenspider kunnen er door de gebruiker geen individuele webwinkels worden toegevoegd.

Geheimzinnig
Leveranciers doen geheimzinnig over de vraag welke importeurs en fabrikanten hun online prijzen spiders tools gebruiken. Channel IQ heeft weliswaar de namen van een paar fabrikanten op de site staan, maar wil niet prijsgeven welke fabrikanten hun prijs monitoring tool voor de Nederlandse markt inzetten. Ook de abonnees van ArtikelMonitor hebben geen behoefte dat hun naam vermeld wordt in dit artikel. ‘Fabrikanten en importeurs vrezen de Nederlandse Mededingingsautoriteit NMa’, zegt een betrokkene. Jongsma bevestigt het beeld dat dankzij hun Prijzenspider het voor fabrikanten en importeurs wel erg makkelijk is om webwinkels bepaalde prijsstellingen af te dwingen. Al wil hij wel benadrukken dat: ‘Wij geen invloed hebben op wat de fabrikanten met de verkregen data doen.’

Webwinkels die naar eigen zeggen ‘slachtoffer’ zijn geworden van fabrikanten en importeurs die prijsstellingen afdwongen, wilden - zelfs anoniem - niet meewerken aan dit artikel. Jan Harmen Akkerman, voormalig directeur van Elektrokoopjes.nl, deed een paar jaar geleden in het tv-programma Kassa een boekje open over ongeoorloofde prijsafspraken van fabrikanten. Hij vertelde toen dat soms de tussenhandel wordt ingeschakeld om te voorkomen dat webwinkels onder gunstige condities kunnen inkopen en daardoor producten onder de adviesprijs kunnen aanbieden. Elektrokoopjes.nl kreeg volgens Akkerman daarom geen producten meer van de keukenmerken Atag, Etna en Pelgrim. Een paar maanden geleden is Elektrokoopjes.nl in handen gekomen van Harense Smid. Akkerman is tegenwoordig eigenaar van ICIT, dat de Prijzenspider exploiteert.


Uit een enquête onder 150 leden van Thuiswinkel.org in 2008 gaven vijftig webwinkeliers aan dat zij hogere inkoopprijzen betalen dan hun concurrenten in de winkelstraat. De ondervraagden zeiden verder dat leveranciers webwinkels dwingen om hogere adviesprijzen te hanteren. De NMa ging in dat jaar op zoek naar verboden prijsafspraken in de thuiswinkelbranche. Een vervolgonderzoek kwam er echter nooit, omdat er volgens de NMa onvoldoende aanwijzingen waren dat fabrikanten en leveranciers prijsafspraken maakten die webwinkels zouden benadelen.

Defensief
Cor Molenaar, bijzonder hoogleraar eMarketing & DistanceSelling aan de School of Management van de Erasmus Universiteit, noemt het gebruik van online prijs spider tools door fabrikanten defensief. ‘Prijs is voor de consument een belangrijk element om een product te kopen bij een bepaalde online aanbieder, maar het is niet het enige element. Zaken als garantie en service zijn zeker zo belangrijk.’ In zijn nieuwe boek ‘Het einde van winkels?’ beschrijft Molenaar wat de gevolgen zijn voor retail en fabrikanten door het veranderende aankoopgedrag van consumenten. Hij constateert dat met name in Groot-Brittannië nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan tussen fabrikanten en webwinkels. Kern daarvan is dat de webwinkelier de producten verkoopt, maar dat de fabrikant de voorraad aanhoudt en verantwoordelijk is voor verzending. De webwinkelier wordt geen eigenaar meer van de producten die hij verkoopt. Volgens Molenaar betekent dit voor de webwinkelier dat hij genoegen moet nemen met een kleinere marge. Zulke samenwerkingsverbanden zullen het gebruik van online prijs spiders door fabrikanten overbodig maken.

____________________

Wat zegt de NMa over verticale prijsafspraken?
Op grond van artikel 6 van de Mededingingswet zijn concurrentiebeperkende afspraken verboden, meldt de NMa-brochure ‘Beleid inzake verticale overeenkomsten’. Op dit verbod bestaan zowel Nederlandse als Europese vrijstellingen. Alleen wanneer de betrokken ondernemingen een bepaalde mate van marktmacht bezitten, dan kunnen beperkingen in verticale overeenkomsten tot mededingingsproblemen leiden. De mate van marktmacht wordt in eerste instantie bepaald door het marktaandeel van de betrokken ondernemingen. Het marktaandeel van de leverancier mag in een relevante markt niet hoger zijn dan 30 procent. Bij het bepalen van de relevante markt wordt er gekeken naar de relevante productmarkt en de relevante geografische markt.

Om te beoordelen wat de productmarkt is, wordt er onder meer gekeken of een consument andere producten uitwisselbaar vindt met het product waar het onderzoek over gaat. Voorbeeld: cola is voor veel consumenten inwisselbaar voor andere frisdranken. De frisdranken concurreren met elkaar. We spreken van een relevante productmarkt van frisdranken en niet alleen van de ‘cola-markt’.

Om te bepalen wat de relevante geografische markt is, wordt gekeken welke ondernemingen uit welke gebieden/locaties met elkaar concurreren. Voorbeeld: een supermarkt op de hoek zal vaak concurreren met de supermarkt twee straten verder. Als de supermarkt in de buurt iets duurder wordt, zal de consument waarschijnlijk een blokje om lopen. De supermarkten concurreren dus met elkaar. Zij behoren tot dezelfde relevante geografische markt.
____________________
Mark Verduijn publiceert in vakbladen over e-commerce en internetmarketing. Daarnaast is hij online conversie copywriter.


Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 7-2011.