ACM: 'Tijd dringt voor naleven nieuwe digitale regels'

Het zal de gemiddelde webwinkelier niet zijn ontgaan: de komst van nieuwe digitale regels betekent dat webwinkels en platforms transparanter en eerlijker naar elkaar en naar consumenten moeten zijn. De omvang van die regels bezorgt menig webshophouder de nodige hoofdbrekens. En dan start marktwaakhond ACM volgend jaar waarschijnlijk ook nog met handhaven.

Ze schrokken er best van, toen de uitslagen van een steekproef (zie kader, red.) over de stand van zaken bij online platforms op het gebied van de nieuwe regels onlangs binnenkwamen, geeft bestuursvoorzitter Martijn Snoep van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toe. ‘We hadden wel gehoopt dat er meer bedrijven zouden zijn die zich aan de regels hielden. Ook omdat wij vooral de basisregels hebben gecontroleerd.’

Het regent regels

Waar hébben we het nu eigenlijk over? De afgelopen jaren zijn stapsgewijs verschillende Europese verordeningen en regels van kracht geworden. Zo moeten sinds 2020 bedrijven die daarvoor in aanmerking komen zich aan de Platform-to-Business (P2B) verordening houden. Deze regelt dat ondernemers in een concurrerende, eerlijke en transparante online omgeving gebruik kunnen maken van platforms en zoekmachines om consumenten te bereiken. Platformeigenaren moeten dus transparant met handelaren omgaan. De andere verordeningen zijn de Digital Markets Act (DMA) en Digital Services Act (DSA). De DMA – die in mei 2023 in werking is getreden – is bedoeld voor grote platformbedrijven zoals Meta en Google. Hij voorkomt onder meer dat deze bedrijven misbruik maken van hun marktmacht en ziet toe dat zij eerlijker en transparanter zijn richting de zakelijke gebruikers van die platforms, zoals webwinkeliers.

De DSA – ingegaan op 17 februari 2024 – geldt voor verreweg het grootste aantal online bedrijven en omvat ook de meeste regels. Hij moet ertoe leiden dat online misleiding en gebrekkige informatie wordt aangepakt en er zodoende een gelijkwaardiger speelveld voor bedrijven en digitale handel ontstaat. Online marktplaatsen moeten bijvoorbeeld meer informatie vrijgeven over de handelaren op hun platforms. Maar ook eenvoudiger zaken, bijvoorbeeld het toegankelijk maken van informatie zoals een contactpersoon of algemene voorwaarden, zijn onderdeel van deze verordening.

Tekst gaat verder onder afbeelding.

Dat de ACM nu aan de bel trekt, is omdat de marktwaakhond de beoogde toezichthouder is en in de loop van 2025 gaat handhaven op de nieuwe regels. De tijd dringt dus, benadrukt Snoep: ‘Ik denk dat we het er met zijn allen, en daarmee bedoel ik op Europees niveau, niet bepaald makkelijk op hebben gemaakt met drie verschillende verordeningen. Daarom proberen we met behulp van voorlichting ondernemers in staat te stellen om te kijken wat hun verplichtingen zijn, maar óók wat hun rechten zijn. Het zijn namelijk niet alleen maar beperkingen. Onze site biedt handvatten voor ondernemers om hen wegwijs te maken door dit woud aan regels.’

Steken laten vallen
De ACM heeft een steekproef gedaan onder vijftig verschillende aanbieders van online diensten naar de naleving van een selectie van verplichtingen uit de P2B verordening en de DSA. Voor de P2B verordening is gekeken of de algemene voorwaarden van online platforms eenvoudig beschikbaar zijn voor bedrijven. Dit blijkt niet altijd (goed) vindbaar te zijn of niet de informatie te bevatten die aanbieders moeten geven. Met betrekking tot de DSA is gepeild of aanbieders van online platforms en online marktplaatsen een contactpunt hebben voor afnemers en autoriteiten, in de algemene voorwaarden informatie geven over hun inhoudsmoderatie en of ze afnemers de mogelijkheid bieden om illegale inhoud te melden. Uit de steekproef blijkt dat het contactpunt voor afnemers niet altijd voldoet aan de vereisten van de DSA. Zo kunnen afnemers in een aantal gevallen niet zelf kiezen hoe zij met de aanbieder in contact kunnen komen. Ook is in de algemene voorwaarden informatie over inhoudsmoderatie niet altijd goed vindbaar of bevatten de voorwaarden niet alle verplichte informatie. Bij sommige aanbieders blijkt het ook niet mogelijk om melding te doen van illegale inhoud, of is het meldingssysteem slecht vindbaar.

Wilde westen

Omdat de ACM ook wel inziet dat ondernemers door de complexiteit van de regels soms door de bomen het bos niet meer kunnen zien, zijn er verschillende leidraden gepubliceerd. Welke tips heeft de autoriteit voor webwinkeliers? Snoep: ‘Ons advies is in eerste instantie: check onze website. Er staat daar veel informatie over waar je aan moet voldoen en hoe je dat kunt doen. En als je er nog steeds niet uitkomt, vraag het dan aan je brancheorganisatie. Want dit is de belangrijkste verandering die er plaatsvindt: de digitale economie was eerst als het wilde westen. De wetgever heeft na veel klachten uit de samenleving gezegd: “Dit moet afgelopen zijn. Voor kleinere winkels zijn de regels wat makkelijker om aan te voldoen dan voor de grotere shops. En de ACM moet erop toezien dat de bedrijven zich daaraan houden.”’

We staan niet met een knuppel te wachten tot iemand een foutje maakt - Martijn Snoep, Bestuursvoorzitter ACM

Knuppel

Dat brengt ons tot het volgende punt: de handhaving. De ACM wordt waarschijnlijk voor de DSA en de P2B verordening in de loop van volgend jaar bevoegd om te beboeten bij (buitensporige) overtredingen. Hoe hoog die boetes kunnen zijn, dat hangt af van de grootte en positie van het bedrijf en de ernst van de overtreding. De ACM is daar wel voorzichtig mee, benadrukt Snoep: ‘Kijk, wij weten en snappen dat die regels ingewikkeld en gecompliceerd zijn. We zullen echt niet om de hoek met een knuppel staan te wachten totdat iemand een foutje maakt en hem dan op z’n kop slaan. Wij zitten nu echt nog in de voorlichtingsfase. De komende maanden blijven we voorlichting geven en doen we steekproeven. Zo proberen we zoveel mogelijk ondernemers ervan te overtuigen dat die regels echt wel na te leven zijn. Op een gegeven moment – als we constateren dat dat niet gebeurt – dan gaan we controles uitvoeren. En als er dan niet wordt nageleefd, ja dan komen er boetes. Maar zover zijn we nog lang niet.’

Op donderdagmiddag 21 november organiseert de ACM ook een digitale voorlichtingsbijeenkomst over de DSA. De inhoudelijke experts van de ACM leggen dan uit welk type diensten onder de nieuwe wet vallen, welke verplichtingen dat met zich meebrengt en hoe daaraan voldaan kan worden. Belangstellenden kunnen zich alvast aanmelden via DSA@acm.nl.