MiCa in de cryptowereld

Crypto is voor ondernemers een uitdaging. Niet alleen is de cryptomarkt zelf en het publieke vertrouwen daarin op z’n zachtst volatiel te noemen, ook lijkt het alsof regelgevende instanties en autoriteiten de technologische- en markt-gerelateerde ontwikkelingen met geen mogelijkheid bij kunnen benen. Daaraan lijkt wat te veranderen nu er toegespitste wetgeving op de agenda staat in de vorm van een Europese ‘Verordening betreffende markten in cryptovaluta’, ofwel MiCa.

Tekst: Martijn Michael

Regelgevers en handhavende instanties staan voor de uitdagingen die technologische en maatschappelijke ontwikkelingen met zich meebrengen: vanuit het perspectief van technisch begrip, het identificeren van risico’s en het aandragen van passende oplossingen. De afgelopen jaren is er geprobeerd om, door middel van wijziging van bestaande Europese anti-witwasrichtlijnen, enige mate van regulering toe te passen binnen dit domein. Door middel van nationale implementatiewetgeving, in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), zijn er momenteel in Nederland wel al verschillende types van aanbieders van diensten met betrekking tot virtuele valuta geïdentificeerd en aan regels onderhevig.

De eerste cryptodienst waarop als gevolg hiervan een registratieplicht rust, is het bedrijfs- of beroepsmatig wisselen tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta (zoals euro’s). Virtuele valuta wordt in artikel 1 van de Wwft gedefinieerd als: ‘Een digitale weergave van waarde die niet door een centrale bank of een overheid wordt uitgegeven of gegarandeerd, die niet noodzakelijk aan een wettelijk vastgestelde valuta is gekoppeld en die niet de juridische status van valuta of geld heeft, maar die door natuurlijke personen of rechtspersonen als ruilmiddel wordt aanvaard en die elektronisch kan worden overgedragen, opgeslagen en verhandeld.’

De tweede cryptodienst binnen de reikwijdte van de door de Wwft voorgeschreven verplichtingen, is het aanbieden van crypto wallets. De Wwft beschrijft een aanbieder van crypto wallets (in de bewoording van de wet: bewaarportemonnee) als een ‘Entiteit die diensten aanbiedt om namens haar cliënten cryptografische privésleutels te beveiligen om virtuele valuta aan te houden, op te slaan en over te dragen’.

Hoe verder?

Waar men het voorlopig doet met een lapmiddel, namelijk het bijschrijven van deze relatief nieuwe te reguleren markt in een wet die zich in principe op een verwant, maar toch flink verschillend domein richt (met daarbij ook een wezenlijk ander risicoprofiel ten aanzien van zowel de financiële markten als de maatschappij op zich), staat er nu toegespitste wetgeving op de agenda. Dit vindt vorm in het voorstel voor een Europese ‘Verordening betreffende markten in cryptoactiva’ (ook: Regulation on Markets in Crypto-assets, of MiCa).

Met MiCa wordt er daadwerkelijk op crypto afgestemde wetgeving voorgesteld. De voorgestelde wet besteedt aandacht aan het definiëren van de terminologie en technologie die relevant is voor het onderscheid tussen verschillende typen cryptodienstverlening en gerelateerde activa, zoals verschillende soorten cryptotokens, die daarbij komen kijken. De wet strekt zich ook uit tot aanbieders buiten Europa, mits zij Europeanen bedienen.

Het is belangrijk om zicht te houden op het feit dat MiCa niet is bedoeld voor activa die al in bestaande wetgeving vallen. Ook als ze wel gelijkenissen tonen met wat we momenteel, bijvoorbeeld onder de Wwft, verstaan als cryptodienstverlening – bijvoorbeeld als gevolg van de gebruikte distributed ledger technology. Denk daarbij aan:
- financiële instrumenten;
- elektronisch geld (tenzij tevens stablecoin);
- deposito’s;
- gestructureerde deposito’s;
- securitisatie.

Overige cryptodienstverlening en cryptoactiva vallen wél binnen het toepassingsbereik van MiCa (dus óók hetgeen momenteel vanuit de Wwft wordt gereguleerd).

Doel MiCa

MiCa heeft grofweg vier doelstellingen.
1. Het bieden van rechtszekerheid. De Europese wetgever wil dit bereiken door het introduceren van een robuust, geharmoniseerd juridisch kader voor alle vormen van cryptoactiva (al dan niet onder verwijzing en deferentie naar de hierboven aangehaalde wetten).
2. Het stimuleren van innovatie, door een veilig en evenredig regelgevend kader te creëren om innovatie en eerlijke concurrentie te bevorderen.
3. Het verzekeren van de benodigde mate van consumenten- en beleggersbescherming. Er is geconcludeerd dat veel van de momenteel niet of beperkt gereguleerde cryptoactiva voor deze groepen even grote, zo niet grotere, risico’s inhouden als de meer vertrouwde financiële instrumenten die reeds aan strenge regulering onderhevig zijn.
4. Het garanderen van financiële stabiliteit. De wetgever merkt terecht op dat de cryptowereld zich in een razend tempo ontwikkelt en ziet risico’s in de mogelijkheden voor bredere maatschappelijke acceptatie van met name stablecoins (in de wet: e-money token (stabiel gekoppeld aan één wettig betaalmiddel) of asset referenced token (stabiel gekoppeld aan diverse wettige betaalmiddelen, één of meer grondstoffen en/of andere cryptoactiva)). Gezien de mogelijkheid dat stablecoins systeemrelevant worden voor de maatschappij, wil de Europese wetgever deze categorie crypto in het bijzonder van een duidelijk regelgevend kader voorzien.

Of het investeren in, aanbieden van of accepteren van crypto voor jou als persoon of onderneming een verstandige keuze is, kunnen wij je in dit artikel niet vertellen. De vraag of MiCa dé oplossing is voor de onzekerheid die we vandaag de dag zien in de cryptowereld, is ook niet te beantwoorden. Wel lijkt de wet een stap in de goede richting en getuigt het voorstel van een Europese poging tot een inhaalslag voor wat betreft de achterstand die de relevante wetgeving heeft opgelopen ten aanzien van de techniek. De geharmoniseerde regels rondom de hoedanigheid van cryptodienstverleners, transparantie-, vergunnings- en verantwoordingsplichten, alsmede regels rondom toezicht en handhaving hebben de potentie om aanbieders een flinke mate van duidelijkheid te verschaffen, diens rechtszekerheid te bevorderen en concurrentie te stimuleren, alsmede de positie van consumenten en beleggers te verbeteren.

Martijn Michael is juridisch adviseur bij ICTRecht.