Online alcoholverkoop aan banden

Leeftijdscontrole bij online alcoholverkoop is al jarenlang een lastige kwestie. Uit verschillende onderzoeken van de afgelopen jaren blijkt dat het als minderjarige vaak erg gemakkelijk is om online alcohol aan te schaffen. Een nieuwe wetgeving, die vanaf 1 juni 2021 in werking treedt, zou daar verandering in moeten brengen.

Allereerst verandert de naam van de Drank- en Horecawet naar Alcoholwet. Daarnaast zijn de belangrijkste wijzigingen: een betere leeftijdscontrole, een verbod op prijsacties en sterk alcoholische drank mag online alleen nog verkocht worden door slijtersbedrijven (zie kader). De wijzigingen zijn nodig, zo laat Stefan van Caldenberg, marketingmanager bij Mitra drankenspeciaalzaken desgevraagd weten: ‘Het is in onze optiek zeker nodig. We zien dat wijn en bier op tal van plekken verkocht mag worden zonder dat er strikte controle op leeftijd plaatsvindt – denk aan cadeauwinkels, de kaasboer of een lokaal specialiteitenwinkeltje, maar ook in diverse webshops als bijproduct bij de aankoop van een wenskaart of een bos bloemen. Terwijl het andersom niet is toegestaan om in een slijterij, of in onze webshop, nootjes of kaasjes te verkopen.

Dus los van de noodzaak van leeftijdscontroles op alle plekken waar drank te koop is, zorgt dit ook voor oneerlijke concurrentie.’ Vincent Romviel, jurist bij Thuiswinkel.org, denkt dat de nieuwe regels bijdragen aan een oplossing, maar wel slechts beperkt: ‘Ik denk dat de nieuwe wetgeving het moeilijker maakt voor minderjarigen om alcohol online bij Nederlandse webshops of platforms aan te schaffen. Een webshop moet voortaan kunnen uitleggen hoe zij controleren of de ontvanger van het pakket 18 jaar of ouder is. Mijns inziens is de controle aan de deur ook het belangrijkst. Want al controleer je bij aankoop of iemand meerderjarig is, dat kan aan de deur alsnog misgaan.’ Ook kan het voor webshops lastig zijn die controle uit te voeren: ‘Nu moeten ze extra kosten maken om de leeftijd te controleren aan de deur’, aldus Romviel.

Mitra neemt zo’n extra dienst af bij PostNL, zegt Van Caldenberg: ‘Online is het sowieso alleen mogelijk een bestelling te plaatsen als je een account hebt of aanmaakt. De geboortedatum is daarbij een verplicht veld en uiteraard moet de klant 18 jaar of ouder zijn om een account aan te kunnen maken. Daarnaast laten we bij bezorging aan huis PostNL een leeftijdscheck uitvoeren bij de aflevering. Dat is een extra dienst die PostNL tegen betaling aanbiedt. Binnen de sector controleren we elkaar in de Vereniging Drankenhandel Nederland met mysteryshoppers en ondernemen we acties.’

Online ID

Voorlopig is het in Nederland nog niet mogelijk om met een online identificatiesysteem alcoholverkoop te reguleren, zegt Romviel: ‘Op termijn is het de bedoeling dat er een systeem komt waarmee de verkoper op een betrouwbare en eenduidige wijze de leeftijd van de koper kan verifiëren. Komend halfjaar zal het ministerie van VWS nader onderzoek doen naar bruikbare leeftijdsverificatiesystemen voor de verkoop van alcohol op afstand. En verder gaat ook een expertgroep van ShoppingTomorrow dit jaar onderzoeken hoe je als webshop identificatie succesvol kunt inzetten.’

Een voorbeeld van zo’n identificatiesysteem is iDin, gecreëerd door dezelfde banken die iDeal oprichtten. Een webshop moet wel worden aangepast om een dergelijk systeem in te bouwen, en er moet betaald worden voor het gebruik van iDin. Mitra heeft wel belangstelling voor zo’n systeem, vertelt Van Caldenberg: ‘We zoeken nog naar een publiekrechtelijk uitgegeven verificatietool vanuit de overheid om de leeftijdsverificatie toe te kunnen passen. Met iDin is er weliswaar een partij in de markt, maar een standaard vanuit de overheid, zoals DigID, zou gewenst zijn om een winner takes it all vanuit de private markt te voorkomen.’

Prijsacties

Binnen de nieuwe alcoholwet zal er ook een verbod komen op een bepaald soort prijsacties. Romviel: ‘Die regel komt voort uit de doelstelling van de overheid om problematisch alcoholgebruik te voorkomen door wetgeving en voorlichting over alcohol en alcoholgebruik. Daarnaast wil de wetgever met deze maatregel voorkomen dat consumenten zich door prijsacties laten verleiden om meer alcohol te kopen dan ze van plan waren.’ Met het verbod op prijsacties zullen er ook binnen Mitra aanpassingen worden gedaan, aldus Van Caldenberg: ‘We mogen straks nog maar maximaal 25 procent korting geven. Dan mag “één plus één gratis” niet meer, maar onze vaste actie “alle wijn zes halen, vijf betalen” nog wel. We zullen dus andere actiemechanismes gaan inzetten en minder scherp gaan adverteren. Voor sommige andere aanbieders zal dat wellicht betekenen dat ze hun standaardprijzen gaan verlagen om scherp te kunnen blijven, maar wij bepalen onze prijzen op basis van een gezonde marge voor de ondernemer en we gaan niet uit van de meest scherpe prijs in de markt.’

De nieuwe Alcoholwet
Dit verandert er:
1. Leeftijdscontrole bij aankoop via een actieve handeling van de koper, dus de leeftijd aanvinken of een geboortedatum invullen.
2. Melden dat er bij aflevering ook op leeftijd wordt gecontroleerd.
3. Als verkoper moet je beschikken over een document met ‘geborgde werkwijze’, waarin onder andere staat hoe je de leeftijdsgrens bewaakt en hoe je ervoor zorgt dat de werkwijze bekend en inzichtelijk is voor werknemers.
4. Sterk alcoholische dranken mogen alleen verkocht worden door slijtersbedrijven, het slijtersbedrijf mag geen andere bedrijfsactiviteiten uitvoeren die niet bij een slijtersbedrijf horen.
5. Er komt een verbod op een bepaald soort prijsacties. Verkooppunten mogen niet meer alcoholhoudende drank aanbieden waarbij de indruk wordt gewekt dat er meer dan 25 procent korting wordt gegeven.