Het verbod op geoblocking – twee jaar later

Geoblocking door webshops is sinds december 2018 niet langer toegestaan. Prijs- of leveringsdiscriminatie is verboden. De regels uit de Europese Geoblocking Verordening gelden nu ruim twee jaar. Tijd voor een evaluatie.

Tekst: Beryl Hetharia

De achtergrond

Het verbod op geoblocking houdt in dat handelaren (bijvoorbeeld webshops) klanten uit andere lidstaten niet mogen discrimineren. De reden waarom Europa regels heeft opgesteld over geoblocking, is het gegeven dat webshops prijsverschillen hanteerden op hun websites, en klanten niet vrij waren om te kiezen op welke site ze een bestelling wilden plaatsen. Vervolgens werden Nederlanders gedwongen op de Nederlandse website een bestelling te plaatsen en kon dus niet geprofiteerd worden van de lagere prijs die op de Duitse website stond.

Een online verkoper mag dus geen onderscheid meer maken tussen klanten en hen niet ongelijk behandelen op basis van hun nationaliteit, verblijfplaats of vestigingsplaats. In het kort gelden voor een webshop de volgende regels:

- Shop like a local
Een buitenlandse klant moet producten en (digitale) diensten tegen dezelfde betaal- en leveringsvoorwaarden kunnen aanschaffen als een binnenlandse klant.

- Doorverwijzen van klanten
Webshops mogen websitebezoekers niet automatisch, zonder toestemming, doorsturen naar een andere versie van de website. Indien iemand vanuit Duitsland naar een .nl-website wil browsen, dan mag diegene niet automatisch worden doorgestuurd naar een .de-website. Dat mag alleen nadat expliciete toestemming is verkregen van de bezoeker.

- Verschillende prijzen en voorwaarden
Webshops hebben de vrijheid om verschillende prijzen en voorwaarden te hanteren op websites in meerdere landen en op uiteenlopende verkoopkanalen. Zo mag eenzelfde product op de Nederlandse versie van de website goedkoper of duurder worden aangeboden dan op de Duitse website. Maar let op: een webshop mag een klant niet weigeren. Zo mag een buitenlandse klant ook profiteren van het prijsvoordeel in een ander land.

- Geen discriminatie betaalmethodes
Aan lokale en buitenlandse klanten moeten dezelfde betaalmethodes worden aangeboden.

- Levering naar het buitenland
Webshops zijn niet verplicht om in het buitenland te leveren wanneer aan alle klanten slechts bezorging in Nederland wordt aangeboden.

De naleving van het verbod

In Nederland houden de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Autoriteit Financiële Markten toezicht op naleving van de regels. Het niet naleven van de geoblocking-regels kan leiden tot een boete van maximaal 900.000 euro of, indien dat meer is, 1 procent van de omzet.

Uit onderzoek van het Europese samenwerkingsverband, het Consumer Protection Cooperation Network, bij circa vijfhonderd Europese webshops, bleek in januari 2020 dat veel van deze webshops de non-discriminatieregels onvoldoende naleven. Om deze reden heeft de ACM toegezegd de onderzochte Nederlandse webshops aan te spreken, zodat zij hun website aanpassen. Het ging met name om webshops die zich niet hielden aan het shop like a local-principe.

Boetes

Hoewel de ACM tot op heden [half december 2020, red.] nog geen boetes heeft opgelegd, heeft de Europese Commissie dat al wel gedaan. Kledingketen Guess ontving de eerste boete. Retailers van Guess moesten contractueel vastleggen dat zij niet over de grens zouden verkopen en adverteren. Guess probeerde op deze manier te voorkomen dat Europese consumenten producten in een andere lidstaat kochten. Op deze manier kon het fashionbedrijf kunstmatig hoge prijzen in stand houden. Dit leverde Guess een boete op van bijna 40 miljoen euro. Doordat Guess meewerkte en opbiechtte dat het ook andere advertentieregels had overtreden, is de boete door de Europese Commissie met 50 procent verlaagd.

Het merk Nike ontving een boete van 12,5 miljoen euro. Deze boete werd opgelegd vanwege het verhinderen van de vrije Europese verkoop van populaire voetbalmerchandising. Het ging niet om producten van Nike zelf, maar om de merchandise van bekende Europese voetbalclubs. Nike werd de distributeur en deelde per land licenties uit, maar maakte het voor veel van zijn licentiehouders contractueel onmogelijk om producten buiten het eigen land of via internet te verkopen. Ook deze boete werd overigens verlaagd.

Een blik op de toekomst

Op dit moment zijn audiovisuele diensten zoals Netflix uitgezonderd van de Geoblocking Verdordening. Zo mag Netflix in Nederland andere content laten zien dan in Duitsland. Hoewel de geoblocking-regels momenteel niet gelden voor audiovisuele diensten, overweegt de Europese Commissie een uitbreiding van de regels naar de audiovisuele sector. Uit onderzoek blijkt namelijk dat een gemiddelde Europese consument toegang heeft tot slechts 14 procent van de beschikbare films die in de verschillende Europese lidstaten te zien zijn. Daarnaast bestaat er qua aanbod een groot verschil tussen de Europese lidstaten. Zo heeft een inwoner van Duitsland toegang tot 43,1 procent van de films, terwijl een inwoner van Griekenland slechts 1,3 procent van het totaal aantal films kan bekijken. Door deze aanzienlijke verschillen wil de Commissie in gesprek gaan met belanghebbenden en de audiovisuele sector, om concrete manieren te bespreken om de toegang tot audiovisuele inhoud in de Europese Unie te verbeteren.

Aan ondernemers nog steeds de taak om de regels uit de Geoblocking Verordening na te leven. Uiteindelijk wil je als consument overal aankopen kunnen doen of je favoriete serie kunnen bekijken.

Beryl Hetharia is juridisch adviseur bij ICTRecht.