Nieuwe modellen moeten muziekindustrie redden

MAGERE RESULTATEN DOWNLOADWINKELS

Downloadwinkels blijven kwakkelen. Het afschaffen van de kopieerbeveiliging moet de downloadcijfers een boost geven. Maar nieuwe modellen duiken op: 'onbeperkte' abonnementen en delen van advertentie-inkomsten. De online-muzieksector lijkt chaotischer dan ooit.

Tekst: Tonie van Ringelestijn

Turbulente tijden voor de muziekindustrie: de markt krimpt en downloadverkopen stellen teleur. De crisis is groot: het grote muzieklabel EMI moet al 1.500 medewerkers ontslaan. Logisch: steeds minder mensen betalen voor muziek, terwijl downloaden uit illegale bron blijft toenemen. Bijna 60 procent van de Nederlandse jongeren tussen vijftien en 24 jaar downloadt regelmatig onbetaald, bleek uit NewRulez-onderzoek. Al driekwart van het internetverkeer komt van peer-to-peerprotocol Bittorrent, berekende Ipoque. De grootste Bittorrent-portal, Mininova, zit in de top 50 best bezochte sites ter wereld.

Tegenover de enorme populariteit van p2p-downloaden staan de magere successen van reguliere downloadwinkels. In 2007 zwoor de muziekindustrie het model van Apple's iTunes - verkopen van liedjes met kopieerbeveiliging (DRM) - definitief af. Het gaf alleen Apple meer macht, terwijl consumenten geen technische beperkingen willen als ze geld neertellen voor downloads. Veel downloadwinkels werkten tot nu toe met DRM, meestal die van Windows, en waren geen succes. Zo stopte Ilse Media in april 2007 met Download.nl vanwege tegenvallende verkoopcijfers.

Cd doet het nog goed

In Nederland steeg de downloadverkoop volgens GfK in 2007 met 20 procent. Maar downloads vormen slechts 5 procent van de totale muziekmarkt, die als geheel daalde door slechte cijfers voor cd-singles en muziek-dvd's. Wel bleef in Nederland de verkoop van cd-albums gelijk, anders dan de wereldwijde trend. Een fysieke cd blijft waarde behouden, vooral als cadeau. Bovendien bleek uit een onderzoek van een Canadese universiteit dat mensen die veel via p2p-netwerken downloaden, ook relatief meer cd's kopen, omdat ze door het downloaden meer nieuwe muziek ontdekken.
'We twijfelen aan de betrouwbaarheid van dat onderzoek', zegt woordvoerder Wouter Rutten van branchevereniging NVPI. Toch heerst ook in de muziekindustrie nu het besef dat het anders moet. De vier grootste maatschappijen zijn begonnen met het opheffen van DRM-beperkingen op downloads. Sony BMG was in januari de laatste die overging op DRM-loze tracks. Sony BMG doet dat via het nieuwe Amazon MP3. Ook Apple is ermee gestart op iTunes Plus, maar daar kosten DRM-loze liedjes 30 cent meer. Amazon MP3 werkt overigens nog alleen in Amerika en start binnenkort in Engeland. Daar gaat de site ook muziek verkopen van het Nederlandse Sellaband, dat fans zelf laat investeren in bands.
Naast Amazon zijn ook sites als eMusic en 7Digital rivalen voor Apple op muziekgebied. Het Britse 7Digital biedt downloads in hogere kwaliteit: mp3's in 320 kbps (tegenover 192 kbps bij de concurrentie). Zowel Amazon als 7Digital werken met affiliatesystemen, waarbij sitebeheerders spelertjes met muziek op hun site kunnen zetten. EMusic biedt naast losse downloads ook een abonnement: dertig liedjes per maand voor dertien euro per maand.

Onbeperkt abonnement

Ook in Nederland zijn vorig jaar twee aanbieders van muziekabonnementen gestart: Planet Music en Surf2Music. Abonnees kunnen onbeperkt circa anderhalf miljoen tracks streamen voor circa tien euro per maand. Liedjes downloaden kan voor maandelijks vijftien euro. Maar wie stopt met betalen, kan zijn tracks niet meer afspelen. Beide abonnementensites werken namelijk nog wel met DRM, waardoor ze ook alleen zijn te gebruiken met Internet Explorer. Beide sites geven geen abonneecijfers, maar internetters moeten duidelijk nog wennen aan dit model.
Aim4Music, het bedrijf dat Planet Music maakt, beseft dat technische drempels niet helpen. 'Muzieklabels mogen bij downloads zijn afgestapt van DRM, maar omdat wij een abonnementsvorm aanbieden moeten we nog altijd Windows DRM gebruiken. Dat is jammer', zegt CEO Henri Lessing van Aim4Music, dat voor vijftig bedrijven, waaronder SBS en Radio 538, downloadportals beheert. 'Als je een abonnement hebt, ga je muziek gebruiken zoals je tv kijkt, je gaat zappen en zo luister je naar een bredere collectie dan bij downloads', zegt Lessing. Planet Music-gebruikers kunnen eigen afspeellijsten maken en binnenkort komt daar ook een soort persoonlijk radiostation bij op basis van eerder luistergedrag.

Goed nieuws voor de kleinere downloadsites, zoals Legaldownload.net, FreeRecordShop, MusicStore, en TuneTribe, is dat de Europese Commissie begin januari heeft gezegd dat het makkelijker moet worden om digitale entertainment in alle EU-landen tegelijk aan te bieden. De rechten zouden makkelijker in één keer in de hele EU te regelen moeten zijn, stelt Brussel. Als dat zover is, kan Amazon zijn mp3-site bijvoorbeeld snel uitrollen in Europa.

Mobiel
Betaalde downloads op mobieltjes lopen ook nog niet erg. Maar dat kan veranderen nu snel mobiel internet (HSDPA) steeds goedkoper wordt. Nokia gaat samen met Universal medio 2008 een mobiele muzieksite starten. In eigen land heeft KPN al een wap-portal met muziekdownloads samen met MTV en leverancier Arvato. Wie een liedje op zijn mobiel koopt, afgerekend via de telefoonrekening, krijgt een kopie in zijn mailbox. Later dit jaar komt die MTV-downloadportal ook op het web beschikbaar, zegt Nick Opbroek van Arvato, dat veel telecombedrijven als klant heeft. 'Dan werkt het ook andersom: op het web gekochte liedjes komen dan ook naar je mobiel.'
Daarnaast heeft Aim4Music, samen met Erik de Zwarts Mobilaria, al een programmaatje voor telefoons gemaakt waarmee liedjes zijn te streamen via mobiel internet. Lessing van Aim4Music toonde daarvan tijdens het Noorderslag-seminar in januari een werkende demo.

Advertentiemodel

Nieuw zijn modellen waarbij internetters gratis mogen downloaden in ruil voor reclame kijken. Bij Spiralfrog.com kan het, maar de site ontbeert nog een groot publiek. Dat hebben community-sites als MySpace, LastFM en Imeem, die om muziek draaien, wel. Ze zijn mede zo populair doordat ze miljoenen tracks gratis online te beluisteren aanbieden in Flash-spelers. Gebruikers kunnen via widgets hun favoriete liedjes op hun eigen site zetten. Het meedelen in de advertentie-inkomsten op dit soort community-sites zou voor labels en artiesten een nieuw verdienmodel zijn. YouTube, Imeem en MySpace experimenteren er al mee, op grote schaal is het nog niet ingevoerd. MySpace lijkt méér in te zetten op sponsoring van concerten. 'MySpace-leden mogen gratis naar binnen bij onze offline-events', zegt Derrek Fehmers, marketingmanager van MySpace Nederland. De sponsoring van concerten zou artiesten meer opbrengen dan de verkoop van muziek via internet.

Zelf verkopen

Artiesten kunnen ten slotte ook zelf e-tailers worden. Zo bood Radiohead in oktober het nieuwe album als 'gratis' download aan; internetters konden betalen wat ze wilden. De financiële cijfers maakt Radiohead niet bekend, maar de actie trok enorm veel aandacht. De fysieke cd bereikte in januari alsnog de toppositie in de Billboard-lijst. Trent Reznor, frontman van Nine Inch Nails, deed iets soortgelijks met zijn laatste album: de mp3-download was gratis, een versie met betere geluidskwaliteit kostte vijf euro. Slechts 18 procent van de downloaders besloot dat bedrag te betalen. Reznor was teleurgesteld: 'Ik dacht: mensen zijn alleen niet bereid te betalen voor downloads, omdat het gratis downloaden makkelijker is en geen DRM-beperkingen heeft. Zonder die drempels, had ik gedacht dat ze wel vaker zouden willen betalen.'

Online je geld verdienen met muziek blijkt kortom nog knap lastig. Het geld zit minder in de verkoop van downloads en meer in alles rond -gratis online-muziek: advertenties naast widgets met playlists en sponsoring van concerten. Niet voor niets sloot Madonna onlangs geen contract meer met een traditionele platenmaatschappij, maar met concertorganisator Live Nation.

Meer weten?

White label muziekshows
www.aim4music.com
www.arvato-mobile.de
www.lyzia.com
www.mobilaria.com

Muziekcommunities
www.myspace.com
www.last.fm
www.imeem.com

Gratis luisteren in ruil voor reclame

www.spiralfrog.com

Fans investeren zelf in bands
www.sellaband.com

Nieuwe concertticketportal

www.livenation.nl

Grootste Bittorrent-portal
www.mininova.org

Overzicht downloadwinkels

• Apple iTunes - www.itunes.com
zes miljoen tracks (iTunes Plus: circa drie miljoen)
$ 0,99 per track (iTunes Plus: $ 1,29 per track, sommige ook $ 0,99)
 aac met DRM, 128 kpbs (iTunes Plus: aac zonder DRM, 256 kbps)

• Emusic - www.emusic.com
tweeënhalf miljoen tracks, $ 0,99 per track. Of downloadabonnement: Ä 12,99 per maand voor dertig liedjes
mp3 zonder DRM, 192 kbps

• Amazon.com MP3 (nog niet in Nederland!) - -
 www.amazon.com/mp3, Tweeënhalf miljoen tracks
$ 0,89 - 0,99 per track
 mp3 zonder DRM, 256 kbps

• 7Digital - www.7digital.com
drieënhalf miljoen tracks,  0,99 - 1,99 per track
(afhankelijk van kwaliteit/formaat)
mp3 of wma of aac of flac, 192 tot zelfs cd-kwaliteit

• Planet Music - www.planet.nl/planetmusic
anderhalf miljoen tracks. abonnement euro 6,99 - 9,99 per maand (alleen streamen)
wma (streams en deels download), 128 of 192 kbps

• Surf2Music - www.surf2music.nl
1,4 miljoen tracks, abonnement euro 6,99 - 9,99 (alleen streamen), euro 9,99 - 14,99 (huren)
wma en mp3, deels met/deels zonder DRM, 128 of 192 kbps

• Free Record Shop - www.freedigital.nl
twee miljoen tracks, 0.99 euro per track
wma met DRM, 192 kbps

• TuneTribe - www.tunetribe.nl
twee miljoen tracks, vanaf 0,79 euro per track
mp3 of wma, deels zonder DRM, 192 of 320 kbps

• Legaldownload - www.legaldownload.net
800.000 tracks, 0,99 euro per track
mp3 zonder DRM, 192 kbps

Voor meer downloadwinkels, zie www.downloadwinkels.nl

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 2-2008