De invloed van rankings op Amazon

Het lijkt misschien obsessief, maar iedere dag -soms zelfs ieder uur- checkt Aaron Shepard de sales-statistieken van Amazon.com voor zijn twaalf boeken, die hij zelf uitgeeft. Hij heeft zelfs een website gemaakt, www.salesrankexpress.com. Hier kunnen auteurs hun eigen Amazon-positie constant nagaan. 'Mensen willen weten hoe hun boeken het doen', zegt Shepard tegen The New York Times. Zijn best verkopende boek, 'The business of writing for children', stond tijdens de eerste check op plaats 1834. Toen hij dit een paar dagen later weer controleerde was dit plaats 2070. Shepard verkoopt hij 250 tot 450 exemplaren per maand.

En Shepard is geen uitzondering. Veel auteurs leggen hun manuscripten aan de kant, omdat ze constant hun positie willen checken. Maar hoe verleidelijk de rankings kunnen zijn, het is lastig dit te correleren aan het aantal boeken dat verkocht wordt. Tenzij je J.K. Rowling heet. Amazon heeft een recordaantal voorinschrijvingen voor 'Harry Potter and the deathly hallows' ontvangen, 2,2 miljoen. Daarvan kwamen er 1,4 miljoen uit de Verenigde Staten. Barnes & Noble zegt ook een recordaantal bestellingen te hebben ontvangen, 1,5 miljoen -zowel in de winkels als online. Het boek staat bij zowel Amazon als BarnesNoble.com op de eerste positie sinds 1 februari, de eerste dag waarop het boek besteld kon worden.

Maar voor de gemiddelde auteur verandert de lijst constant. Een boek dat op positie '1 miljoen' staat kan in één keer honderdduizend plaatsen stijgen als er een exemplaar verkocht wordt.

Toen Amazon dit systeem ontwikkelde, 10 jaar geleden, kon het niet weten wat een enorme invloed deze lijst zou hebben op de dynamiek in de uitgeverij, en hoezeer schrijvers en directeuren dit systeem zouden gebruiken. De ranking van Amazon - en in mindere mate ook die van de Barnes & Noble-site- is nu een groot onderdeel van de microanalyse. Vroeger moest een auteur zes maanden, of zelfs nog langer, wachten tot hij een royalty statement kreeg. Nu krijgen ze snel een overzicht, waardoor een auteur meer grip heeft op de boekverkopen. 'Amazon biedt continu feedback', zegt Shepard daarom. Zijn website vertelt auteurs hoeveel boeken Amazon nog op voorraad heeft, en hoeveel verkocht is.

Maar zowel Amazon als Barnes & Nobles wil niet onthullen welke algoritmes ze gebruiken voor de rankings. Amazon zegt dat sales-overzichten van de miljoenen items ieder uur geüpdate worden. Eerdere verkopen tellen mee, maar recente verkopen wegen zwaarder. Hoe beter een boek verkoopt, hoe stabieler de positie in de ranking is, zeggen mensen die de overzichten analyseren. Het nieuwste boek van Harry Potter staat dan ook steevast op 1, omdat het vele malen beter verkoopt dan een boek op de tiende, honderdste, duizendste of tienduizendste positie. 'Wij zien onszelf als smaakmakers, en als een goede weergave van wat Amerika graag leest, bekijkt en beluisterd', zegt Sean Sundwall, woordvoerder van Amazon.

Voor de meeste boeken zijn slechts enkele bestellingen nodig om flink in positie te stijgen. Dit gegeven brengt auteurs, uitgevers en zelfs non-profitorganisaties ertoe een e-mail te sturen waarin het mensen vraagt een boek op een bepaald tijdstip te kopen, of ze kopen zelf een aantal exemplaren. Sommige auteurs laten vrienden positieve reviews schrijven, soms zelf voor een concurrerend boek, waarbij ze terloops ook de eigen titel noemen.

Want de 'also bought'-aanbevelingen kunnen een viraal effect hebben. 'Als je in de top 50 staat, zelfs al is het maar voor een uur, sta je significant hoger in alle categorieën', laat Kirchner van Ingram Publicer Services weten. 'Als je om vier uur 's nachts online gaat kun je ieder gewenst boek een bestseller maken voor tenminste een uur.'

Uit de overzichten blijkt ook welke onderwerpen op dat moment populair zijn. Toen Hugo Chavez, de president van Venezuela, het boek 'Hegemony or Survival' (van Noam Chomsky) terloops noemde stegen de verkopen een aantal dagen flink. Hetzelfde gebeurde toen kinderboekenschrijfster Susan Patron de Newbery Medal won voor het boek 'The higher power of lucky', en er discussie ontstond over haar gebruik van het woord 'scrotum'.  De Liberiaanse Patron had nooit eerder nagedacht over de rankings tot ze de award won. 'Als schrijver kan ik me niet teveel zorgen maken om dit soort zaken', zegt ze. 'Het gaat niet om het nummer dat je wilt zijn. Ik moet gewoon weer een volgens boek schrijven.'