Klimaatneutraal Europa: duurzaamheidsrapportage onder de CSRD

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), eind 2022 aangenomen door het Europees Parlement en de Europese Raad, trad in januari 2023 in werking. Tegen de zomer van 2024 moeten alle lidstaten van de Europese Unie de nieuwe regels in hun nationale wetgeving hebben geïmplementeerd. Wat betekenen deze regels voor webshops?

Tekst: Diego Schat

Wat is de CSRD?
De CSRD is een uitvloeisel van de European Green Deal en heeft betrekking op duurzaamheidsrapportering door vooral de grotere ondernemingen. Deze Green Deal bestaat uit een aantal beleidsinitiatieven met één gemeenschappelijk doel: een klimaatneutrale Europese Unie in 2050. De CSRD fungeert als belangrijkste rapportagemiddel voor de duurzaamheidsactiviteiten, en gaat gelden voor alle (grote) ondernemingen waarvoor nu al het jaarrekeningenrecht geldt. Omdat het aanpassen van de bedrijfsprocessen aan de nieuwe rapporteringsverplichtingen voor veel ondernemingen een uitdaging zal vormen, zijn de regels niet voor alle soorten ondernemingen tegelijkertijd van kracht. Voor grote ondernemingen van openbaar belang geldt de CSRD vanaf 2025, met betrekking tot het boekjaar 2024.

Het belangrijkste onderdeel van de CSRD is de verplichte duurzaamheidsrapportage, hetgeen neerkomt op verslaglegging van informatie over duurzaamheidsthema’s. Zulke kwesties gaan onder andere over ecologische factoren, sociale- en mensenrechtenfactoren, en bestuursfactoren.

De rapportage omvat een beschrijving van het bedrijfsmodel en -strategie, met nadruk op de veerkracht in geval van duurzaamheidsrisico’s en kansen in duurzaamheidskwesties, klimaatdoelen, blootstelling aan fossiele brandstoffen, en de belangen van belanghebbenden. Ook moeten bedrijven communiceren over de tijdgebonden duurzaamheidsdoelstellingen, waaronder de emissiereductiedoelen voor 2030 en 2050, de voortgang bij het behalen daarvan en de wetenschappelijke basis daarvoor.

Daarnaast moet worden gerapporteerd over de rol van bestuursorganen in duurzaamheidskwesties, het duurzaamheidsbeleid, stimuleringsregelingen, zorgvuldigheidsprocedures en over de voornaamste duurzaamheidsrisico’s en het beheer daarvan. Tot slot is van belang dat bedrijven de voor de genoemde informatie relevante indicatoren beschrijven.

Bedrijven moeten ook rapporteren over het gevolgde proces om deze informatie in kaart te brengen, met aandacht voor de korte, middellange en lange termijn.

ESRS’s

De CSRD wordt aangevuld met duurzaamheidsrapporteringsstandaarden. Met deze European Sustainability Reporting Standards (ESRS) specificeert de Europese Commissie welke informatie ondernemingen moeten verschaffen over milieufactoren als beperking van en aanpassing aan klimaatverandering, water en mariene hulpbronnen en het gebruik daarvan, verontreiniging, biodiversiteit en ecosysteem. Ten aanzien van de sociale en mensenrechtenfactoren verduidelijken de ESRS de informatie over gelijke behandeling en gelijke kansen van medewerkers, arbeidsomstandigheden en de eerbiediging van mensenrechten. Tot slot verduidelijken de ESRS de informatie over bestuursfactoren, zoals de rol van het bestuur in duurzaamheidskwesties, de bedrijfsethiek en de bedrijfscultuur.

Naast het beleid over eigen werknemers moet ook worden geïnformeerd over de omstandigheden bij andere ondernemingen in de waardeketen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat moet worden gerapporteerd over de werkomstandigheden in de keten waar grondstoffen worden gewonnen.

Is jouw onderneming er klaar voor?

De rapportageplichten treden gefaseerd in werking. Daarbij wordt allereerst rekening gehouden met de grootte en het type van de onderneming. Om in een van de onderstaande categorieën te vallen moeten bedrijven aan ten minste twee van de drie criteria voldoen.

- Grote groepen: holdingmaatschappij met geconsolideerd meer dan 20.000.000 euro balanstotaal, 40.000.000 euro netto-omzet en/of 250 werknemers.
- Grote ondernemingen: meer dan 20.000.000 euro balanstotaal, 40.000.000 euro netto-omzet en/of 250 werknemers.
- Middelgrote ondernemingen: minder dan of gelijk aan 20.000.000 euro balanstotaal, 40.000.000 euro netto-omzet en/of 250 werknemers.
- Kleine ondernemingen: minder dan of gelijk aan 4.000.000 euro balanstotaal, 8.000.000 euro netto-omzet en/of 50 werknemers.
- Micro-ondernemingen: minder dan of gelijk aan 350.000 euro balanstotaal, 700.000 euro omzet en/of 10 werknemers.

In ‘grote groepen’ heeft alleen de moederonderneming de rapporteringsplicht in een geconsolideerde jaarrekening. Afhankelijk van de grootte en het type moeten ondernemingen vanaf de volgende boekjaren aan de rapportageverplichtingen uit de CSRD voldoen.

Boekjaren die op of na 1 januari 2024 beginnen

- Grote ondernemingen die organisaties van openbaar belang zijn (zoals krediet- of verzekeringsmaatschappijen) met meer dan 500 werknemers.
- Organisaties van openbaar belang die moederondernemingen zijn van een grote groep met meer dan 500 werknemers.

Boekjaren die op of na 1 januari 2025 beginnen

- Grote ondernemingen.
- Moederondernemingen van een grote groep.

Boekjaren die op of na 1 januari 2026 beginnen

- Kleine en middelgrote ondernemingen die organisaties van algemeen belang zijn en geen micro-ondernemingen.
- Kleine en niet-complexe instellingen die grote ondernemingen zijn, of die kleine en middelgrote ondernemingen en organisaties van openbaar belang zijn, en geen micro-ondernemingen.
- Zogenaamde verzekeringscaptives: een soort in-huis verzekeraar voor specifieke bedrijfsrisico’s.

Naar verwachting zal de CSRD van toepassing zijn op de meeste ondernemingen met ten minste 250 werknemers. In deze categorie vallen op dit moment circa 3.200 Nederlandse bedrijven. Voor hen is het zaak om zich goed voor te bereiden op de duurzaamheidsrapportageverplichtingen.

De EU-regelgeving geeft duurzaamheid een brede betekenis en omvat naast klimaat ook mensenrechten, milieubescherming en emissiereductie. Hoe de CSRD hier precies aan gaat bijdragen is nog onduidelijk. Wat wél zeker is: de CSRD zal een aanzienlijke impact hebben op bedrijven en de manier waarop zij duurzaamheid rapporteren.

Diego Schat is legal consultant bij ICTRecht.