In de offline wereld is het geen uitzondering: multinationals die hele markten domineren. Vrijwel elk huishouden heeft wel iets van Ikea in huis staan. In de supermarkt ontkomen we niet aan producten van Unilever. En voor een bezoek aan McDonald's hoeven we nooit ver te rijden. Online is het niet anders, ook daar worden multinationals steeds groter.
Online zijn er de laatste jaren nog grotere giganten ontstaan dan in de offline wereld. We zoeken tegenwoordig op Google, boeken een hotel bij Booking.com of een appartement via Airbnb, kopen kleding bij Zalando of wehkamp. Zijn we op zoek naar andere andere producten, dan is bol.com of Coolblue snel gevonden. Dit alles doen we op onze Android- of Apple-telefoon of Windows-computer.
Grote partijen doen hun best om steeds groter te worden. Menig multinational streeft er daarbij naar om de verbindende schakel te worden tussen consument en leverancier. De webwinkel wordt omgetoverd tot een platform. Niet alleen eigen producten worden verkocht, maar er wordt een marketplace opgericht zodat ook derden producten kunnen aanbieden.
Het probleem
Wat is het probleem, zou je zeggen? Naar mijn idee is de basis van ons systeem marktwerking. Voor marktwerking is gezonde concurrentie noodzakelijk. Hoe goed werkt dit systeem nog als slechts één partij de hele markt domineert?
Om een voorbeeld te geven in de online wereld: Zalando heeft jarenlang verliesgevend goedkoop producten verkocht met gratis verzending en retour. Als kleine partij is hier niet tegen te concurreren, met als resultaat dat Zalando een groot deel van de markt heeft gepakt. Veel belastingbetalende mkb'ers zijn hiervan de dupe geworden. Natuurlijk, dit is ook marktwerking, maar wie wordt er beter van?
We zien dominante spelers vaak hun macht gebruiken om deze te behouden en om verder te groeien. Dit ten nadele van zowel de consument als andere marktpartijen.
Een goed voorbeeld is Thuisbezorgd.nl, een mooi bedrijf dat met een goed idee de markt wist te veroveren. Voor menig consument is het inmiddels dan ook dé plek om een maaltijd te bestellen. Het succes kent alleen wel een keerzijde. Zo mag Thuisbezorgd.nl een prijsgarantie eisen, wat inhoudt dat het restaurant zijn producten niet elders goedkoper mag aanbieden; en dat terwijl de marges die Thuisbezorgd eist, steeds hoger worden. Als consument betaal je daardoor eigenlijk ongemerkt meer dan nodig, terwijl restaurants de omzet via Thuisbezorgd maar moeilijk kunnen missen.
Ook op e-commerce gebied dreigt het dezelfde kant op te gaan. Menig webwinkelier verkoopt nu al zijn producten via bol.com, de verwachting is dat verkoop via dergelijke platforms alleen maar toe gaat nemen. Met de groei van de platformen (en dus de afhankelijkheid van de webwinkeliers) kan het platform steeds scherpere eisen stellen. Bijvoorbeeld lagere marges, gratis levering, gratis retour en uitgebreide garantie. Voor de webwinkelier is het slikken of stikken.
Zelf ben ik er van overtuigd dat het juist de kleine tot middelgrote ondernemers zijn die bijdragen aan onze economie. Toch wordt het deze groep steeds moeilijker gemaakt om te concurreren.
De oplossing
Eerder schreef ik al over dit onderwerp. Destijds zag ik vooral een taak voor de overheid liggen. Gelukkig heeft de ACM dit jaar online platformen één van haar speerpunten gemaakt en moeten grote internetbedrijven in de toekomst wellicht belasting afdragen over hun omzet. Toch is dat een druppel op een gloeiende plaat.
Naast een taak voor de overheid hoeven we zelf niet stil te zitten. Mkb'ers zouden zich kunnen verenigen in een groot online platform. Een mooi voorbeeld is het platform Funda, opgezet door de NVM. Door dit platform is de positie van de NVM makelaar sterker dan ooit. Alleen hoe te voorkomen dat dit nieuwe platform de nieuwe reus gaat worden die iedereen de baas is?
Een mogelijke oplossing is een coöperatie, een organisatie waarin alle participanten ook aandeelhouder zijn. Een mooi (theoretisch) voorbeeld is de coöperatie Eten.com, welke een vuist wil maken tegen Thuisbezorgd. Of dat in de praktijk een succes gaat worden, zal de tijd moeten leren.
Ook de detailhandel zou dit voorbeeld kunnen volgen. Een Nederlands platform gedragen door het mkb zou de concurrentiepositie van het mkb kunnen verstevigen. Consumenten kunnen daarbij eenvoudig lokaal kopen met de garanties van het platform, het mkb kan met beperkte middelen concurreren met de e-commerce reuzen. Waar wachten we nog op?
Vrees dat een mkb platform als tegenmiddel tegen een Amazon niet gaat werken. Het zal hoogstens de marktverovering wat vertragen. Ik roep al jaren dat webshops eens moeten kappen met alleen het richten op low hanging fruit in o.a. onlinemarketing activiteiten. Er is een algemeen gebrek aan toegevoegde waarde. De ene webshop is bijna inwisselbaar door de andere, vandaar ook dat als de stoomwals Amazon met 1000 miljoen en 60miljoen gebruikersdata nederland binnen walst de markt zo verovert is. Het moge duidelijk zijn dat men die voor de langere termijn in business willen zijn niet het gevecht aan moeten gaan maar juist heel kritisch moeten kijken naar hun merk en wat zij wel kunnen doen vanuit hun positie wat de reuzen veel moeilijker voor elkaar krijgen. Ik noem iets, lokale schoenenwinkel kan binnen een uur wel even dat paar leveren aan huis.
Onderscheidend vermogen van de gemiddelde webwinkel is inderdaad zo goed als 0. Vergelijkbaar thema, stock teksten en foto's van de dropshipper en tenslotte nog wat betaallogo's. Of dan Amazon of een ander dit overneemt is om het even en voor een online klant maakt het niet uit als het aanbod gelijk is met lagere prijzen. Wat die grootgrutters meestal niet hebben is specifieke productkennis. Welke in te zetten is vóór de aankoop maar ook erna als er vragen komen. Door als specialist jezelf te laten zien; letterlijk, creëer je een band met je Nederlandse klant..
@Wouter Helaas ben ik het met je eens. Teveel kleine webwinkels onderscheiden zich niet. Dit opiniestuk was dan ook deels bedoeld om mensen aan te zetten tot denken, waarom bestelt iemand het product bij mij en niet elders?
Overigens denk ik wel dat er mogelijk levensvatbaarheid is voor een dergelijk platform. De USP die je daarmee sterk moet aanspreken is de gunfactor en persoonlijke service. Dus inderdaad zaken die je als kleine webwinkel beter kunt dan de groten. Gezamenlijk kun je daarmee wel weer de kleine ondernemer op de kaart zetten als specialist die persoonlijk helpt en service biedt.
Wel moet het mkb die service dan ook echt verlenen. Als je bij de groten gratis kunt verzenden en retourneren, dan moet je als mkb'er daar toch iets tegenover zetten. Enkel de wet volgen is geen service.
Kortom, als kleine webwinkelier jezelf inderdaad onderscheiden. Dat is prima mogelijk, maar je moet het wel doen. Doe je dat niet, dan gaat het uiteindelijk om prijs en daar wordt je meestal niet gelukkig van.
Ik zie zeker mogelijkheden voor zo'n platform. Dat is ook een van de reden dat ik de webwinkelcommunity ben gestart. Samen sta je sterker. Maar er is meer, ook kun je samen kennis delen. Voor degene die interesse hebben kunnen zich aanmelden via; webwinkelcommunity.nl
Ik juich het alleen maar toe! Echt een heel goed idee en we kunnen ook heel veel van elkaar leren. Het gaat er natuurlijk wel om of de consument dat goed vindt met het oog op betrouwbaarheid dat andere platforms wel hebben.