Hele appels met hele appels?

Marketeers, journalisten, PR-mensen en social media experts raken niet uitgepraat over het fenomeen fake news. Met name in de VS is het een hot topic. Deze bijzondere vorm van liegen, want dat is wat fake news creëren feitelijk is, lijkt tot in de hoogste kringen geaccepteerd. Ondanks de collectieve verontwaardiging over het initiëren en verspreiden van fake news - meestal via social media - lijkt het ook een beetje ‘part of life’ aan het worden. Iets waar we verontwaardigd over zijn, maar kennelijk wel mee moeten dealen.

Door: gastblogger Jasper Scheffer

Inmiddels ontstaat er ook een groot grijs gebied waarin uitspraken weliswaar niet het predicaat leugen verdienen, maar wel de feiten of werkelijkheid wat oprekken of gewoonweg wat kort door de bocht zijn. In een tijd waarin mensen in termen van nieuws en informatie razendsnel voorzien moeten worden van hapklare brokken om hun aandacht niet direct weer kwijt te raken, is dat kort door de bocht gaan best verleidelijk.

Voor je het weet wordt 42 procent vertaald naar ‘de helft van Nederland’ en gaat het bij ‘de meerderheid’ eerder om 35 procent.  Ook is er de neiging om niet-generieke producten en diensten onder dezelfde noemer te scharen, om het ‘lekker overzichtelijk’ te houden. Wat mij betreft een onacceptabel voorbeeld van vorm boven inhoud. Op het gebied van e-commerce zijn er in Nederland gezaghebbende consumentenorganisaties en marktonderzoeksbureaus die diepgaand onderzoek doen naar onder andere het betaalgedrag van de online shopper. Het zal niet verbazen dat ik hun werk nauwlettend volg. Meestal ben ik daar zeer over te spreken, maar er valt me wel wat op, namelijk: het kan iets consequenter en iets preciezer.

Neem het volgende voorbeeld. In de meeste onderzoeken naar online betaalgedrag van Nederlandse consumenten worden alle denkbare creditcards onder de gemeenschappelijke noemer ‘creditcard’ geschaard. Als in: ‘De Nederlander betaalt gemiddeld drie keer per maand met een creditcard.’ Daarmee worden de - soms flinke - verschillen tussen de diverse cards buiten beschouwing gelaten, kennelijk omdat het voor de gemiddelde Nederlander niet uitmaakt welke specifieke creditcard(aanbieder) wordt gebruikt.

Fair enough. Maar toch gebeurt er iets vreemds. In dezelfde onderzoeken wordt er een nadrukkelijk punt van gemaakt om aanbieders - en bijvoorbeeld het marktaandeel - van achteraf betalen (anders dan met creditcard) zorgvuldig op te splitsen per aanbieder. Nu klopt het dat er, overigens net als bij creditcards, op onderdelen flinke verschillen zijn tussen de verschillende aanbieders van achteraf betaalmethoden. Dat rechtvaardigt een specificatie per aanbieder, maar maakt het wel extra vreemd om creditcards als ogenschijnlijk generieke producten op één hoop te gooien. Volgens mij is het juist van belang om de online consument van zoveel mogelijk specifieke en vooral objectieve informatie over alle middelen van betalen te voorzien, ongeacht de aanbieder.

Om de groeiende golf aan fake news tegen te gaan moeten we beginnen met kritisch zijn over (het uitdijen van) het eerdergenoemde grijze gebied. Dat kan door zo min mogelijk in algemeenheden te spreken, kritisch te zijn op onderzoeksresultaten en vooral consequent te zijn over vorm en inhoud van (markt)rapportages.

Jasper Scheffer is senior partner manager van Klarna.