Magazijn van de toekomst is klaar

Als ergens de veranderingen door nieuwe technologie zichtbaar zijn, is het wel in de logistiek. Het magazijn van de toekomst is een nogal beperkte voorstelling van zaken. Alles is verbonden en het magazijn is een klein schakeltje in het geheel. Grote retailers veranderen in distributiebedrijven, die producten leveren nog voordat ze besteld zijn. ‘E-commerce wordt een bijproduct.’

Toru, een robot van de Duitse start-up Magazino, is nooit chagrijnig en nooit ziek. Dat is prettig voor zijn collega’s in het magazijn. Op niemand kunnen ze zo bouwen als op Toru, een uit de kluiten gewassen cilinder van twee meter, behangen met sensoren en 3D-camera’s. Toru mag dan volkomen betrouwbaar zijn, hij heeft ook een paar minpunten (zoals elke collega). Hij zegt nooit iets. Hij maakt geen grappen. Je kunt ook niet even lekker ruzie met hem maken, want hij is ongevoelig voor pesterij. Toru kom je gewoon af en toe tegen tussen de stellingen, als jij, orderpicker, toevallig net een doos pakt en Toru heeft er ook een nodig.

Zalando zet Toru in om zelfstandig schoenendozen uit rekken te halen en terug te zetten. Hiermee laat het bedrijf zien serieus werk te maken van de move into robotics. De Duitse internetgigant nam onlangs een belang in Magazino, dat mobiele robots voor logistiek en e-commerce levert en nu met Toru de media bestormt. De software waarmee de robot wordt aangestuurd, werkt op basis van artificial intelligence en machine learning, zodat de robot zelf zijn functioneren kan verbeteren en kan inspelen op veranderende omstandigheden.

Net als Zalando zetten ook Alibaba, Amazon, Nike, bol.com en heel veel andere grote e-tailers in op het magazijn van de toekomst. Hun oplossingen zijn dusdanig geavanceerd dat kleine spelers er alleen maar van kunnen dromen. Toch betekent dit niet dat robotisering alleen voor grote bedrijven is weggelegd, en dat het magazijn van de toekomst een luchtkasteel blijft voor kleine spelers. Ook voor hen liggen nieuwe kansen binnen bereik. Laaghangend fruit, zogezegd. Dat kun je maar beter oogsten.

Pickingrobots

Kan in het magazijn van de toekomst het licht uit omdat er geen mensen meer werken? Nee, zover is het nog niet, volgens Bram Streefkerk, principal product marketing van de Delftse softwareleverancier Exact. Streefkerk, die zich voornamelijk richt op de groothandelsmarkt, stelt dat een deel van de taken in het magazijn wel altijd handwerk zal blijven. Dat neemt niet weg dat robots steeds meer kunnen en steeds meer repetitieve handelingen overnemen als producten ‘gelijkvormig, gelijksoortig en in grote volumes’ worden aangeboden.

Het is zover. De toekomst ligt binnen bereik. Robots kunnen autonoom bewegen, spullen oppakken, verplaatsen en stapelen. De nieuwste picking robots zijn voorzien van ‘handachtige’ grijpers die fijn genoeg zijn afgesteld om zelfs een rauw ei heel te houden. De technologie ontwikkelt zich exponentieel, volgens Streefkerk. Vernieuwingen komen eerder dan verwacht. En als de kosten van robots verder blijven dalen, wat iedereen verwacht, kunnen ondernemers meer kleine orders op maat leveren, sneller en goedkoper werken en foutmarges drukken.

‘Stap één is het proces van orderpicking structureren, standaardiseren en digitaliseren’

Het zou raar zijn als een marketeer van een ict-bedrijf iets anders zou beweren. Toch is het tegenovergestelde verhaal net zo relevant, en net zo realistisch, want heel veel kleine bedrijven hebben volgens Streefkerk nog niet eens stap één gezet op weg naar een gerobotiseerd magazijn. Ze zijn totaal niet bezig met technologische vernieuwing en zitten in de waan van de dag volop brandjes te blussen. Veel in het magazijn gebeurt ad hoc. Pallets zijn overvol, of staan in de verkeerde stelling. Dozen die retour komen, worden zomaar ergens neergezet (meestal in een vergeten hoekje). Orderpickers hebben haast, of juist alle tijd van de wereld, of een slechte dag. Door menselijke fouten is de chaos in veel magazijnen eerder regel dan uitzondering.

First things first op weg naar de toekomst, stelt Streefkerk: ‘Stap één is het proces van orderpicking structureren, standaardiseren en digitaliseren, het pickingproces analyseren, het magazijn handiger indelen, stellingen aanpassen, loopafstanden verkorten en, ook niet onbelangrijk, de discipline opbrengen om logistieke processen altijd te volgen. Zo win je al veel en wordt het makkelijker om een warehouse management systeem (WMS) in te voeren. Orders worden dan via een webshop automatisch door het WMS opgepakt en afgehandeld. Dit alles leidt tot gemak en lagere foutmarges. De stap naar verdere automatisering en robotisering wordt dan een stuk eenvoudiger.’

Het nieuwe normaal

‘Robots en algoritmes zijn het nieuwe normaal’, zegt futurist Tony Bosma, die van (logistieke) trends bestuderen zijn beroep heeft gemaakt. Ook Bosma ziet het magazijn als een onlosmakelijke schakel in het geheel. ‘Uiteindelijk is alles gekoppeld en zien we zelfs predictive leveringen: een product dat wordt bezorgd nog voordat je het besteld hebt. Je leefomgeving ziet waar je behoefte aan hebt en zal het leveren. Dit is al normaal voor sommige producten van Amazon’, stelt Bosma.

De Alibaba’s en Amazon’s hebben bijna volledig robotgestuurde magazijnen. Dat is voor kleine spelers niet haalbaar. Hoe kunnen zij efficiënter worden? Bosma: ‘Zij kunnen proberen extra services te bieden, maar de vraag is of dat financieel realiseerbaar is. Amazon en Alibaba gaan zich steeds meer richten op fulfilment. E-commerce is een bijproduct. Ze bieden diensten aan aan kleinere partijen, die gebruik mogen maken van hun netwerk. Amazon is geen webwinkel meer, het is een distributienetwerk met eigen vliegtuigen en eigen treinen. Wellicht dat kleine spelers samenwerking kunnen aangaan en krachten kunnen bundelen met andere logistieke partijen. Het is bijna onmogelijk om op fulfilment deze grote jongens te beconcurreren.’

Bosma ziet in het magazijn van de toekomst spannende ontwikkelingen op het gebied van fulfilment en distributie: ‘Denk aan patenten die zijn aangevraagd voor zelfrijdende vrachtwagens die om steden heen rijden. In deze trucks bevinden zich printers die realtime producten uitprinten die vervolgens met drones worden afgeleverd. Amazon heeft ook patent aangevraagd voor vliegende warenhuizen. Ook hier zullen robots en drones de pakketten vervoeren.’

Verder ziet Bosma opmerkelijke dingen gebeuren op het gebied van de deeleconomie: tijdelijk beschikbare magazijnen benutten voor opslag, en efficiënter gebruik van de ruimte die over is in transportmiddelen. In het wegvervoer zou dat een uitkomst zijn. Met een bezettingsgraad van 55 procent rijdt bijna de helft van onze vrachtwagens leeg van A naar B, dus mét bestemming maar zonder of met weinig lading. Het is ongelofelijk maar waar. Een enorme verspilling ook. En slecht voor het milieu. De deeleconomie kan hier bijspringen.

Alibaba en de zestig robots

Ondertussen in de Chinese stad Huiyang, niet ver van Hongkong. Hier heeft Alibaba een enorm magazijn operationeel, dat wordt bevolkt door zestig robots. Die kunnen 360 graden roteren en zo’n 500 kilo aan spullen meedragen. Ze krijgen instructies via wifi. Belangrijker dan dat: ze functioneren fantastisch. In dit magazijn in Huiyang is het menselijke productiepersoneel met 70 procent teruggedrongen. (Ook hier moet het licht dus nog even aan blijven.) De robots brengen de spullen naar de magazijnmedewerkers, die ze labelen en verzenden. Het is een mooie (of lelijke?) symbiose tussen mens en machine.

Mens en machine zijn aanvullend. Dat is ook de boodschap van David Schröder, senior vice president convenience van Zalando. Schröder gelooft dat de combinatie van toegewijde medewerkers en de nieuwste technologie zal leiden tot klanttevredenheid, schaalbare business en efficiënte processen. Schröder in een recent persbericht: ‘Met onze investering in Magazino hebben we toegang tot vooruitlopende technologie die aansluit op onze bestaande infrastructuur en die onze 7.600 logistieke medewerkers ondersteunt.’

‘Amazon en Alibaba richten zich steeds meer op fulfilment. E-commerce is een bijproduct’

Grote e-tailers hebben definitief de afslag naar Robotland genomen. In de magazijnen van kleine bedrijven zien we op kleinere schaal hetzelfde gebeuren: technologie helpt de logistieke medewerkers. Daar zijn veel voorbeelden van. Bij klanten van Exact lopen pilots met handscanners, die orderpickers helpen bij optische herkenning van het juiste (of verkeerde) product, en experimenten met cobots, die meerijden met de orderpicker voor routeoptimalisatie en voor het tillen van zware spullen. Een andere klant van Exact heeft logistieke medewerkers getrakteerd op een polsbandje en een kleine camera om hun wijsvinger. De camera scant en interpreteert barcodes en QR-codes. Verder vermeldenswaardig: een augmented reality-experiment met een Google Glass voor zakelijk gebruik. De bril geeft de orderpicker een extra informatielaag voor het kiezen van het juiste product.

Bram Streefkerk van Exact verwacht dat de menselijke orderpicker nog wel een tijdje blijft. Meer dan een verwachting is dit overigens niet. Waar het naartoe gaat is onvoorspelbaar. Streefkerk krijgt van groothandels veel vragen over e-commerce, omnichannel en de opzet van nieuwe verkoopkanalen. E-commerce houdt veel groothandels bezig. Maar dat kan morgen anders zijn. Hij ziet namelijk ook dat groothandels e-commerce net zo makkelijk overslaan als ze met een API een logistieke stroom kunnen vangen en een directe koppeling kunnen maken tussen klant en leverancier. De orders lopen via het voorraadsysteem van de klant. Daarmee hebben we de poppen aan het dansen. Ineens is de webshop een overbodige tussenschakel. Dat was niet de bedoeling, toch?

‘Het creatieve werk blijft over voor de mens’

‘Winnend businessmodel: mens én robot’
Het Rathenau Instituut in Den Haag doet onderzoek naar robotisering, kunstmatige intelligentie, machine learning, IoT, virtual reality en augmented reality en stelt dat ook in magazijnen alle gestandaardiseerde en routinematige taken, en alle gevaarlijke, vieze en ongezonde klussen in aanmerking komen voor robotisering. Onderzoeker Linda Kool spreekt over de 3 d’s: dirty, dangerous en dull. Welke taken dat precies zijn is voor elk bedrijf anders. En de suggestie dat mensen overbodig worden is een misvatting. Kool: ‘In winnende businessmodellen vullen mens en machine elkaar aan. De auto-industrie laat dat duidelijk zien. Autofabrieken waar mensen én robots werken, zijn effectiever dan fabrieken met alleen robots. Bedrijven moeten de beste eigenschappen van beide combineren. Als ze het goed aanpakken, worden banen verrijkt. De robot doet de vieze en domme klusjes en het creatieve werk blijft over voor de mens.’