Alternatieve geschillenbeslechting: wat is dat?

Alternatieve geschillenbeslechting, een hele mond vol. Alternatieve conflictoplossing wordt het ook wel genoemd. In het Engels noemen ze het ‘alternative dispute resolution’, afgekort ADR. Deze afkorting is een makkelijke geheugensteun: ADR is Anders Dan Rechtspraak.

Tekst: Steven Ras

ADR wordt namelijk gezien als een alternatieve vorm van conflicten oplossen, omdat het dient als alternatief voor de gang naar de ‘gewone’ rechter (overheidsrechter).

Er zijn kortweg drie vormen van alternatieve geschillenbeslechting: mediation, het bindend advies en arbitrage. Mediation (bemiddeling) is vrijwillig en vrijblijvend. Een mediator probeert partijen te helpen om er samen uit te komen. Lukt dat niet, dan kan de mediator de knoop niet doorhakken. Bij de bindende adviesprocedure is de uitkomst minder vrijblijvend dan bij mediation. De partijen spreken vooraf af dat ze gebonden zijn aan het advies. Maar, als een partij weigert dit advies na te komen, moet de andere partij alsnog naar de rechter om nakoming te vorderen. Om dit probleem te voorkomen, biedt bijvoorbeeld Thuiswinkel.org een branchegarantie. Consumenten die een conflict hebben met een lid van Thuiswinkel.org kunnen naar de Geschillencommissie Thuiswinkel. De beslissing van deze commissie wordt aangemerkt als bindend advies. Bij arbitrage is de uitkomst van de procedure bindend voor partijen. Met een arbitrair vonnis in de hand kan de winnende partij na goedkeuring van de rechter naleving afdwingen. Zo kan een deurwaarder bijvoorbeeld op dat moment goederen opeisen als het arbitraal vonnis zegt dat de winnende partij daar recht op heeft.

Afspraken vastleggen
Als partijen er samen uit zijn via alternatieve geschillenbeslechting, is het belangrijk de afspraken vast te leggen. Dat gebeurt in een zogeheten vaststellingsovereenkomst. Iedereen die wel eens ‘met wederzijds goedvinden’ ontslag heeft genomen, kent deze vorm. Voor de vaststellingsovereenkomst is overigens niet per se een geschil nodig. Partijen kunnen bijvoorbeeld afspreken dat een partij (de debiteur) zich verplicht tot betaling van een bepaald geldbedrag aan de andere partij (de crediteur), of dat een bepaalde overeenkomst wordt opgezegd (ontbonden).

Vaststellingsovereenkomst
Een vaststellingsovereenkomst is een ‘geschrift bestemd om als bewijs te dienen’, zoals de wet dat noemt. Deze moet ondertekend zijn om rechtsgeldig te zijn. Een akte kan door de partijen zelf worden gemaakt (‘onderhandse akte’) of door bijvoorbeeld een notaris (‘authentieke akte’). Bij de bindende adviesprocedure hebben partijen van tevoren de bindend adviseur opdracht gegeven om de afspraken vast te leggen in een vaststellingsovereenkomst. Deze overeenkomst (de onderhandse akte) vormt dan het bindend advies. Wanneer partijen de notaris vragen om van de vaststellingsovereenkomst een authentieke akte op te maken, krijgen ze een sterkere positie voor wat betreft naleving. Met behulp van de notaris is het uiteindelijk mogelijk om de deurwaarder in te schakelen en tot tenuitvoerlegging van de vorderingen, zoals die zijn vastgelegd in de vaststellingsovereenkomst, over te gaan. De rechter hoeft daar dus niet meer aan te pas te komen.  

Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 8-2010.