Trendwatcher Adjiedj Bakas verwacht dat er straks twee soorten internet naast elkaar bestaan: een gratis toegankelijk web vol op de persoon gerichte reclame en een cookievrij internet waar mensen voor moeten betalen. ‘Vergelijk het met een tolweg. Google zegt zelf ook dat het die kant opgaat.’
Tekst: Arjan van Oosterhout | Beeld: Avi Goodall
‘Data zijn het goud van de 21e eeuw’, begint Bakas te vertellen in zijn Trend Office aan het hoofdstedelijke Sarphatipark. Zijn laatste boek, ‘Het Einde van de Privacy’ (zie ook kader), gaat in op de groeiende berg digitale persoonsgegevens, die na tussenkomst van algoritmes sturing geven aan het leven in de 21e eeuw. Ook in de e-commerce wereld spelen data een steeds belangrijker rol, of het nu gaat om het verzamelen of het vertalen ervan.
Door het werk van een hacker kwamen de klantgegevens van honderden klanten van KPN begin dit jaar op straat te liggen. Het lek zat bij webwinkel Baby-dump.nl, bleek later. Zullen we dit soort datalekken vaker gaan zien?
‘Bijna iedereen met een fysieke kluis bewaart de sleutel in dezelfde kamer, blijkt uit onderzoek. Hoeveel mensen ken jij niet die hun inloggegevens op een geeltje bij hun computerscherm hebben hangen? De mens is dus de zwakste schakel, om te beginnen. Maar veel meer dan vroeger kan er tegenwoordig een domino-effect optreden, door de koppeling van systemen. In dit geval gebruikten klanten hetzelfde wachtwoord voor hun accounts bij verschillende bedrijven. Uit het voorbeeld blijkt ook dat data een interessante trofee of drukmiddel kunnen zijn. Niet alleen steeds meer boeven richten zich tegenwoordig op data - meer dan de helft van de criminaliteit is al internetgerelateerd - ook mensen die verveeld zijn of zogenaamd ethische principes hebben, doen dat.’
Wat kunnen webwinkeliers doen om misbruik of diefstal van data te voorkomen?
‘Ze kunnen technische drempels opwerpen, waardoor het domino-effect wordt gestopt. Belangrijk is ook dat ze nestvervuilers hard aanpakken, collega-bedrijven dus die onnauwkeurig omgaan met data. Daarnaast denk ik dat banken makkelijker moeten worden in het terugdraaien van online betalingen, zoals dat bij creditcards al wel gebeurt. Dat betekent een inspanningsverplichting voor die banken, maar daar staan meer consumentenvertrouwen en webaankopen tegenover.’
Tegenover misbruik en diefstal van data staat het gemak waarmee mensen zelf data afgeven. Uit een recente studie blijkt dat mensen allerlei extra gegevens verstrekken voor 50 eurocent korting op een bioscoopkaartje…
‘Dat klopt, mensen zijn bang een deal mis te lopen en ze geven bijna zonder nadenken informatie over zichzelf vrij. Feitelijk betalen ze producten en diensten daar deels mee. Zelf heb ik er een gewoonte van gemaakt om cookies te wissen als ik sites heb bezocht, maar ik weet dat ik een uitzondering ben. Mensen klagen er wel over dat ze tijdens het surfen worden gevolgd door Wehkamp.nl en Zalando bijvoorbeeld (retargeting, red.), maar ze laten dat ondertussen wel gewoon toe. Onwetendheid zeg je? Ik weet het niet. Ik denk dat er zeker grotere cookie-buttons zullen komen, maar ik denk ook dat veel mensen die dan nog gewoon blijven negeren.’
En wat als het echt eenvoudig wordt gemaakt om gepersonaliseerde advertenties te weren, via een simpele opt-out of mogelijk zelfs een opt-in?
‘Dan kom je op het punt dat het internet uit andere bronnen betaald moet worden. Google heeft me wel eens verteld dat als 1 miljard mensen jaarlijks 70 tot 100 euro betalen, al die advertenties niet nodig zouden zijn. Dan kun je dus Zalando-vrij door het leven. Ik verwacht daarom dat er een scheiding komt tussen een betaald en reclamevrij internet, versus een gratis internet vol advertenties.’
Het internet compartementaliseert, zoals u dat zegt?
‘Ja, kijk ook maar naar wat bijvoorbeeld Apple en Amazon doen, die content exclusief koppelen aan hun eigen producten. Ze trekken muren op. Het internet was hippieachtig toen het begon, maar het is nu big money geworden. Je ziet kartels ontstaan, net als in de autowereld en de bouw is gebeurd.’
____________________
Het Einde van de Privacy
Adjiedj Bakas, in 2009 verkozen tot Trendwatcher van het Jaar, beschrijft in ‘Het Einde van Privacy’ hoe de burger steeds meer sporen op internet achterlaat en hoe bedrijven, overheden en criminelen omgaan met het ‘nieuwe goud’: data. Hij gaat onder andere in op business analytics, cloud computing, spyware en klantprofielen. Zijn betoog wordt onderbroken door columns van zeer diverse hand, waaronder die van Anthony House (Google), Pim Berendsen en Guido de Wit (beiden PostNL) en journalist John van den Heuvel (de Telegraaf, RTL). Het boek is verkrijgbaar in de (online) boekhandel. Meer info: Bakas.nl.
____________________
Dit artikel verscheen eerder in Twinkle 5-2012.
Vreemde voorbeelden: Google heeft hem weleens gezegd dat als 1 miljard mensen 70,- per jaar betalen er geen reclame nodig is. Ja, zo kan ik het ook: als iedere Nederlander 49,- betaald hebben we geen reclame meer op TV.
"Banken moeten makkelijker worden in terugdraaien van betalingen zoals dat bij credit card al wel gebeurt". Waarom? het aandeel van credit cards in de mix loopt al jaren terug ten faveure van onomkeerbare ideal betalingen.
"Een cookievrij internet tegen betaling". Dat hadden we 15 jaar geleden ook al en dat heette "Het Net".
De beelden die de heer Bakas aanhaalt vind ik dan ook passen bij een toekomstvisie van ruim een decennium geleden.