Is het niet eens tijd voor een nieuw betaalsysteem?

De bewijslast voor de goede bezorging van artikelen zou niet bij webshoppers moeten liggen. Betaalsystemen zouden kopers à la PayPal bescherming moeten bieden, met een derde partij die aankoopbedragen tijdelijk vasthoudt.
 
Tekst: Cor Molenaar
  
Betalen voor aankopen was lange tijd een kwestie van ‘boter bij de vis’: direct betalen aan de winkelier. Als het artikel niet goed was, of als men ontevreden was over het artikel, dan lag het risico bij de klant. Probeer maar eens je geld terug te krijgen van de winkelier.

Zo was het en zo is het nog steeds. In winkels is dit minder erg, omdat je het artikel ziet en kan uitproberen. Op internet kan dit niet. Toch doen veel webaanbieders niets anders dan winkeliers, ondanks wetgeving.

Leden van Thuiswinkel.org hanteren een Thuiswinkel Waarborg, dat garanties biedt aan de koper. Als webwinkels zich daar niet aan houden, kan een klachtenprocedure volgen en eventueel royement. Veel andere aanbieders hanteren geen waarborg of een waarborg zonder sanctie of controle. Dit werkt misleiding van kopers en irritatie in de hand. Wordt het niet eens tijd ook naar de betalingssystemen te kijken? Kopen op internet is tenslotte anders dan kopen in de winkel, met andere risico’s.

Rechtstreekse bancaire overboeking
In 2005 lanceerden de Nederlandse banken een speciaal systeem voor internetbetalingen: iDeal. Dit systeem was gericht op betalingen per vaste computer aan internetbedrijven door een rechtstreekse bancaire overboeking. Hierdoor wordt het geld direct van je rekening afgeschreven. Dit systeem is prettig voor kopers, maar in het voordeel van aanbieders. In Nederland wordt steeds meer gebruik gemaakt van de betaalmethode, die door een aantal banken is geoptimaliseerd voor mobiele apparaten.

Betalingssystemen
IDeal is natuurlijk een effectieve betaalwijze, maar ze is geënt op het huidige bancaire systeem. Een creditcard is een efficiënte betaalmethode, maar ook onderdeel van het huidige systeem. Amazon was één van de eerste aanbieders die ‘1-click payments’ introduceerde door een geavanceerd verificatieproces en door de opslag van bancaire (creditcard)informatie. Hierdoor is het mogelijk om snel een bestelling af te handelen zonder de vertragende betalingsprocedure te volgen.

Het betalingssysteem van Amazon leidt al tot verandering, omdat de betalingsafhandeling integraal onderdeel is van het koopproces. Ook bij PayPal is sprake van verandering ten gunste van kopers door de aangepaste diensten, zoals de vertraagde betaling aan leveranciers en de aankoopbescherming van kopers. PayPal kan ook gebruikt worden voor betalingen tussen gebruikers onderling en voor betalingen met een mobiele telefoon (het was ook ontwikkeld voor betalingen met een kleine handcomputer, de zogenaamde PDA).

Kopersbescherming
PayPal biedt bescherming aan de koper van producten op internet die betaald zijn met Paypal, maar die niet of verkeerd worden geleverd. Hierdoor wordt de druk van goede aflevering bij de verkoper gelegd en niet bij de koper. In het oude systeem was het principe: ‘betaald is betaald’; banken namen geen enkele verantwoordelijkheid voor niet levering of bezorging van ondeugdelijke artikelen. Dit is veranderd door de betaalwijze van PayPal en bijvoorbeeld Alipay, die deze druk bij de verkoper legt. Een koper kan, met bewijs, de betaling gewoon terugvragen. Verkopers krijgen dan hun geld niet!

Bewijslast
Hiermee is het betalingssysteem meteen gewijzigd; de bewijslast komt te liggen bij de leverancier. In het oude systeem moest de koper maar zelf proberen om het geld bij niet-levering of ondeugdelijke levering terug te krijgen. De koper betaalt in het nieuwe model aan een fonds. Dit geld wordt maximaal 28 dagen vastgehouden en pas aan de verkoper betaald als de koper de betaling fiatteert.

Deze bescherming zorgt ervoor dat een verkoper zich moet indekken. Het belangrijkste voor de webwinkelier is om elk verkocht product dat is betaald via PayPal, traceerbaar te verzenden.

Heroverwegen
Het zou verstandig zijn om ook in Nederland het huidige betalingssysteem voor internetaankopen te heroverwegen. De verantwoording moet meer bij de verkoper liggen om het geld te incasseren, wat mogelijk is via de fondsbetaling. Een onafhankelijke partij - dit kan Thuiswinkel.org zijn met zijn Thuiswinkel Waarborg - beheert de gelden voor 28 dagen totdat de klant akkoord geeft. Hier kan een limiet aan gekoppeld worden, bijvoorbeeld dat dit geldt voor maximaal 3 artikelen, waarmee ook het excessieve kopen en retourneren gereguleerd wordt. Hierdoor ontstaat een zekerheid van geld terug voor kopers en een zekerheid van bonafide kopers voor de verkoper.

De huidige problemen ontstaan doordat systemen niet aangepast worden aan de nieuwe mogelijkheden van kopen. Maar ook klanten moeten begrip krijgen voor leveranciers, door niet klakkeloos te kopen en te retourneren. Aanpassen is noodzaak.
 
Prof. dr. Cor Molenaar is buitengewoon hoogleraar aan de Rotterdam School of Management (RSM) onderdeel van de Erasmus Universiteit. Daarnaast is hij onder andere voorzitter van de Stichting Certificering Thuiswinkel Waarborg.