De bestelknop op de schop: wat zijn de regels?

De bestelknop, voor de ondernemer het belangrijkste moment uit de bestelprocedure, zal vanaf 13 juni 2014 een metamorfose moeten ondergaan. Vanuit Europa is er een interessante eis gesteld aan de bestelknop om de consument duidelijk te maken dat hij door het klikken op de knop toch echt zal moeten gaan betalen.

Tekst: Maarten Braun en Maaike Lassche

Al logisch nadenkend zal iedereen tot de conclusie komen dat je als consument zal moeten betalen na het plaatsen van een bestelling. Je zoekt een mooi product uit, plaatst het in een winkelmandje, vult je adresgegevens in en je klikt op een mooie groene knop met daarop de tekst ‘Bestellen’. Iedereen weet dat toch, zou je zeggen althans. Maar de wetgever denkt hier blijkbaar anders over.

De wet zegt in de in de nieuwe consumentenwetgeving:

De handelaar richt zijn elektronische bestelproces op zodanige wijze in dat de consument een aanbod niet kan aanvaarden dan nadat hem op niet voor misverstand vatbare wijze duidelijk is gemaakt dat de bestelling een betalingsverplichting inhoudt. Indien de aanvaarding geschiedt door gebruik van een knop of soortgelijke functie, is aan de vorige zin voldaan indien bij het plaatsen van de bestelling in niet voor misverstand vatbare termen en op goed leesbare wijze blijkt dat de aanvaarding een betalingsverplichting jegens de handelaar inhoudt. Een knop of soortgelijke functie wordt daartoe op een goed leesbare wijze aangemerkt met een ondubbelzinnige formulering waaruit blijkt dat het plaatsen van de bestelling een betalingsverplichting jegens de handelaar inhoudt. De enkele zinsnede «bestelling met betalingsverplichting» wordt aangemerkt als een dergelijke ondubbelzinnige verklaring. Een overeenkomst die in strijd met dit lid tot stand komt, is vernietigbaar.

Belangrijk is, zo zegt de toelichting, dat de consument duidelijk moet weten op welk moment hij verplicht wordt om de webwinkelier te gaan betalen. Hierop dient hij ondubbelzinnig te worden gewezen. Ondubbelzinnig is dus in ieder geval een knop met daarop de tekst ‘bestelling met betalingsverplichting’.

In ieder geval, want de bepaling uit de wet biedt enige speelruimte, omdat de wet de knop met de tekst als voorbeeld geeft van iets dat in ieder geval goed is. Met andere woorden, kun je op een andere manier aan de consument volstrekt duidelijk maken dat hij moet gaan betalen na het klikken op de knop, dan mag dit ook.

Een knop met de tekst ‘bestelling met betalingsverplichting’ is dus nodig, tenzij u als winkelier op een andere manier in niet voor misverstand vatbare termen en op goed leesbare wijze aan kunt tonen dat de consument de bestelling bevestigt en moet gaan betalen. De speelruimte zit in het stukje: ‘nadat hem op niet voor misverstand vatbare wijze duidelijk is gemaakt dat de bestelling een betalingsverplichting inhoudt’. Daarbij moet het moment duidelijk zijn: Dan komt de overeenkomst tot stand.

Afwijken
Allereerst hoeft het niet per se op de knop. U kunt ook onder de knop vermelden dat ‘door op bestellen te klikken gaat u een bestelling (of koop/overeenkomst etc.) aan en moet u betalen’. De bewoordingen mogen dus ook best afwijken, zolang maar duidelijk is dat de consument gaat bestellen of kopen en dat hij moet betalen als klant. Het moet duidelijk zijn dat door de druk op de knop de overeenkomst tot stand komt.

Daarnaast is de tekst ook geen hard gegeven. Ja, de tekst uit de wet is in ieder geval goed, maar wij pleiten wel voor een ruimere variant. ‘Nu bestellen (of nu kopen) en betalen’ is wellicht ook gewoon prima. Bij onze oosterburen zijn zulke varianten ook geaccepteerd. Daar is zelfs: ‘nu kopen’ goed. De Nederlandse Thuiswinkel Organisatie geeft dit voorbeeld ook in zijn richtlijnen. Kopen impliceert immers bestellen en betalen. Afrekenen vind ik weer wat lastiger, omdat je dan nog kunt discussiëren of de overeenkomst dan al tot stand komt (met druk op de knop).

Niet voldoen
Voldoet een webwinkel niet aan deze eisen, dan kan de consument de koop vernietigen. Ik kan me zo voorstellen dat je als consument met behoorlijke goede argumenten zal moeten komen om een rechter te overtuigen dat je echt niet wist dat je moest gaan betalen na het bestellen van een paar schoenen en het klikken op de knop ‘Afrekenen’, maar dat terzijde. Overigens is de knop ook een houvast voor de winkelier. Na de klik moet de klant ook betalen. Maar ik ken geen webwinkel die een klant achter zijn broek aan gaat zitten, omdat hij iDeal alsnog heeft afgebroken. Theoretisch is hij namelijk gehouden te betalen.

Lees hier meer info over de nieuwe wet.

Maarten Braun en Maaike Lassche zijn beide juridisch adviseur bij ICTRecht.

Dit artikel is het vijfde in een reeks publicaties van ICTRecht over de nieuwe Europese Consumentenrichtlijn. Het eerste ging over nieuwe bezorgregels, meer specifiek over de overgang van het verliesrisico op de consument, het tweede over het herroepingsrecht bij de levering van diensten, het derde over nieuwe uitzonderingen op het herroepingsrecht en het vierde over de waardevermindering bij retouren.

In Twinkle 1-2014 schreef Maarten Braun al een inleiding over dit onderwerp met daarin de grootste relevante aanpassingen in vogelvlucht.