‘Binnensteden zitten klem door opkomst internet’

Vooral winkeliers in Nederlandse binnensteden ondervinden hinder van de opkomst van internet als aankoopkanaal. Maar door de verschraling van het winkelaanbod in kleinere plaatsen, zal ook daar de oriëntatie op internet toenemen.

Dat staat in het rapport over het Randstad Koopstromenonderzoek 2011, uitgevoerd in opdracht van de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht, de deelnemende stadregio’s, gemeentes en Kamers van Koophandel daarbinnen en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD). In het rapport wordt gekeken naar de ontwikkelingen binnen het Randstedelijke winkelvastgoed en de consumententrends die daaronder liggen.

Leegstand
In 2004 werd voor het laatst een koopstromenonderzoek gedaan in de Randstad. Net als in dat jaar is 7 procent van de winkelruimte in de genoemde provincies ongebruikt. Maar omdat er sinds die tijd 1,2 miljoen vierkante meters winkelvloeroppervlak bij zijn gekomen (plus 9 procent), is het aantal ‘lege meters’ navenant gegroeid. Er is (deels) dus gebouwd voor leegstand, mag geconcludeerd worden. Overigens is het totale aantal winkeliers op al die meters winkelvloeroppervlak de afgelopen zeven jaar geslonken, wat duidt op een letterlijke schaalvergroting in de Nederlandse retail.

Meer leegstand, minder winkeliers dus. Volgens de onderzoekers speelt e-commerce daar een grote rol in: ‘Niet altijd maar wel in toenemende mate lijkt te gelden dat in enkele branches winkelsluitingen rechtstreeks het gevolg zijn van de opkomst en doorgroei van het digitale aankoopkanaal. Overigens is het natuurlijk wel zo dat bestedingen via internet deels terugvloeien naar fysieke (frontoffice) filialen.’

Binnensteden klem
Vooral de binnensteden hebben te lijden onder de opkomst van het internet. Dat komt onder meer doordat mensen zich steeds vaker online oriënteren op een aankoop, in plaats van dat ze winkel in, winkel uit gaan. Uit het rapport: ‘Qua winkelgebiedtype ondervinden met name binnensteden nadelen van internet. Door het gedeeltelijk verdwijnen van vergelijkend winkelen (iets wat voorheen vooral in centrale winkelgebieden werd gedaan) maar ook doordat mode en luxe, en electro ook branches zijn die in toenemende mate via internet worden gekocht. Omdat de voorhoede van internetaankopers zich ook in de grote steden bevindt zijn ze extra kwetsbaar. Veel binnensteden hebben ook het nadeel dat ze moeilijk schaalvergroting kunnen realiseren en daarmee ook meer concurrentie ondervinden van grootschalige winkellocaties. Wat dat betreft zitten binnensteden klem.’

Kleinere winkelgebieden
Maar verderop in de beschouwing wordt duidelijk dat ondernemers in kleinere winkelgebieden de dans niet ontspringen. Citeren we nogmaals het rapport: ‘Verdere verschraling van het winkelaanbod in kleinere plaatsen zal de oriëntatie op internet als aankoopkanaal vergroten. Hier zal het minder ruime en volledige winkelaanbod er toe bijdragen dat er vaker voor het gemak van online winkel wordt gekozen in plaats van af te reizen naar een winkel in een andere gemeente. Die processen zouden elkaar wel eens kunnen gaan versterken als dat nu niet al het geval is.’

Supermarkten: remmende werking
Volgens de betrokken partijen is het niet vreemd dat adviseurs vaak aansturen op de vestiging van een aantrekkelijke supermarkt (categorie ‘dagelijks’) in zo’n kleiner winkelgebied. Die zou ‘op zijn minst een afremmend effect’ hebben op de gezondheid van de lokale niet-dagelijkse winkelsector. Uit het rapport: ‘Dagelijks heeft (nog) geen concurrentie van internet en is de enige branche die in de toekomst toeloop naar winkels garandeert.’

De vraag is echter hoe lang dat laatste zo blijft, getuige recente voorspellingen van ING Equity Research en de plannen van Albert Heijn om afhaalpunten als ‘derde kanaal’ te omarmen.

Rapport
U vindt het rapport over het Randstad Koopstromenonderzoek 2011 via deze link (pdf).